Tạo nền tảng vững để thu hút FDI tăng tốc về đích năm 2025

Trong bối cảnh chung thách thức trên toàn cầu, Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư quốc tế với tổng vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đăng ký trong 9 tháng năm 2025 đạt trên 28,5 tỷ USD (tăng 15,2% so cùng kỳ), vốn thực hiện đạt 18,8 tỷ USD (tăng 8,5%).

Bức tranh FDI khả quan

Theo đánh giá của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), hoạt động thu hút vốn FDI 9 tháng nhìn chung đạt kết quả khả quan với nhiều điểm nhấn đáng chú ý, đóng góp tích cực vào kết quả tăng trưởng kinh tế nói chung.

Về dòng vốn và cơ cấu đầu tư, mặc dù vốn đăng ký cấp mới giảm 8,6%, vốn điều chỉnh tăng mạnh (48%) và góp vốn/mua cổ phần tăng gần 35%. Điều này cho thấy nhà đầu tư mới thận trọng hơn khi khởi động dự án tại Việt Nam do những biến động trên thị trường toàn cầu, tuy nhiên các dự án hiện hữu lại mở rộng quy mô đáng kể, thể hiện niềm tin vững vàng của các nhà đầu tư hiện hữu với môi trường đầu tư tại Việt Nam trong thời gian qua.

Đồng thời, vốn thực hiện tăng 8,5% cho thấy khả năng hấp thụ vốn và tiến độ giải ngân được cải thiện, đặc biệt khi trong bối cảnh toàn cầu FDI suy giảm.

Về cơ cấu ngành, lĩnh vực, công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục dẫn đầu với 58,8% tổng vốn đăng ký, đây là xu thế ổn định nhiều năm, nhưng cũng đặt ra rủi ro phụ thuộc nếu chuỗi cung ứng điện tử – linh kiện gặp biến động. Lĩnh vực bất động sản tăng mạnh (30,2% so cùng kỳ), điều này chỉ ra rằng nhu cầu về hạ tầng công nghiệp, đô thị và logistics ngày càng cao; đồng thời, phản ánh chiến lược đẩy mạnh công nghiệp hóa gắn với đô thị hóa.

Về đối tác đầu tư, Singapore đứng đầu (chiếm 24,2% tổng vốn), theo sau là Hàn Quốc (15%), Trung Quốc (12%), xu hướng này phản ánh niềm tin vào môi trường đầu tư tại Việt Nam được khôi phục. Phần lớn các dự án tập trung đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, vì vậy đòi hỏi quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ về công nghệ và môi trường, tránh xảy ra tình trạng thành “bãi đáp” của máy móc lạc hậu.

Về địa bàn đầu tư, bên cạnh những trung tâm kinh tế quen thuộc như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Phòng và Đồng Nai, vốn là điểm đến truyền thống của dòng vốn trong và ngoài nước, thời gian gần đây đã xuất hiện thêm nhiều dự án quy mô lớn tại các địa phương như Gia Lai, Ninh Bình. Diễn biến này cho thấy hiệu quả của quá trình sáp nhập, sắp xếp đơn vị hành chính khi góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phân bổ đầu tư ngày càng đồng đều giữa các vùng, miền.

Về hoạt động thương mại, trong 3 quý năm 2025, khu vực ĐTNN xuất siêu hơn 36,8 tỷ USD kể cả dầu thô và xuất siêu 35,8 tỷ USD không kể dầu thô, bù đắp phần lớn mức nhập siêu trên 20 tỷ USD của khu vực doanh nghiệp trong nước. Xu hướng này khẳng định vai trò FDI trong ổn định cán cân thương mại, nhưng cũng thể hiện sự phụ thuộc lớn vào khu vực FDI. Để cải thiện tình trạng này, Cục Đầu tư nước ngoài khuyến nghị cần tăng liên kết với doanh nghiệp nội địa để cải thiện giá trị gia tăng trong nước.

Nhiều thách thức đặt ra từ bối cảnh chung

Theo nhận định của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, trong 3 quý vừa qua và dự báo năm 2025, tình hình thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức; căng thẳng thương mại, xung đột quân sự, bất ổn chính trị tại một số quốc gia, khu vực tiếp tục kéo dài, ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng, lạm phát, môi trường đầu tư, kinh doanh toàn cầu. Thị trường tài chính, tiền tệ thế giới biến động, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Báo cáo WIR của UNCTAD (2025) cho thấy, FDI thế giới tiếp tục suy giảm năm thứ hai liên tiếp (giảm 11% trong năm 2024); đồng thời, tiếp tục cảnh báo triển vọng FDI năm 2025 sẽ tiếp tục gặp khó khăn do rủi ro địa chính trị, bảo hộ thương mại và phân mảnh chuỗi cung ứng.

Cùng với đó, các biện pháp cấm vận, trừng phạt tài chính, kiểm soát đầu tư ra nước ngoài của chính quyền Tổng thống Donald Trump và các nước phương Tây đồng minh làm suy giảm niềm tin vào hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ. Nhiều nước sẵn sàng hi sinh một phần hiệu quả kinh tế để đổi lấy khả năng tự chủ chuỗi cung ứng, đặc biệt trong các ngành công nghiệp trọng yếu.

Hệ quả là chuỗi cung ứng toàn cầu đang và sẽ tiếp tục tái định hình theo ranh giới địa chính trị, trong đó, các nước gần gũi về thể chế chính trị, hệ tư tưởng, đường lối có xu hướng tập hợp để hình thành chuỗi cung ứng riêng, tương đối độc lập với các khối khác (như giữa nhóm G7, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế - OECD với Khối liên minh các nền kinh tế mới nổi lớn - BRICS, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải - SCO).

Cục Đầu tư nước ngoài nhận định một số khó khăn, thách thức có thể tác động tới thu hút FDI năm 2025 của Việt Nam như: dòng vốn và cơ cấu đầu tư, vốn đăng ký cấp mới giảm cho thấy nhà đầu tư mới thận trọng hơn khi khởi động dự án tại Việt Nam do những biến động trên thị trường toàn cầu; quy mô dự án giảm, các nhà đầu tư chủ yếu tập trung vào các dự án đang hoạt động thay vì đầu tư mới; giải ngân vốn thực hiện thấp hơn dự báo do các khó khăn về hạ tầng, chi phí đầu vào như điện, nước, nhân công, logistics…; yêu cầu ngày càng cao về môi trường, lao động, trách nhiệm xã hội khiến nhà đầu tư cân nhắc kỹ hơn trước khi quyết định đầu tư.

Bức tranh kinh tế - chính trị thế giới và trong nước có những diễn biến khó lường, buộc các doanh nghiệp, nhà đầu tư quốc tế gia tăng sự cẩn trọng, rà soát lại chiến lược sản xuất, kinh doanh, điều chỉnh chuỗi cung ứng, điều này tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến thu hút dòng vốn ĐTNN.

Trong bối cảnh toàn cầu phân mảnh, Việt Nam có lợi thế chiến lược nhờ vị trí, ổn định chính trị và cam kết hội nhập sâu rộng. Kết quả thu hút đầu tư nước ngoài 9 tháng đầu năm 2025 đã tiếp tục khẳng định xu hướng tích cực và bền vững, là nền tảng để FDI tiếp tục tăng tốc trong quý IV và năm 2026.

Bên cạnh đó, để tăng cường thu hút FDI, Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư, tập trung vào các giải pháp đột phá như cải cách thể chế và thủ tục hành chính, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các địa phương, nâng cao năng lực quản trị môi trường, tăng cường thu hút đầu tư xanh và công nghệ cao.