“Trải thảm” đón vốn ngoại, chứng khoán Việt Nam củng cố cơ hội nâng hạng

Nới lỏng quy định cho nhà đầu tư nước ngoài

Cụ thể, Điều 6 Thông tư số 25/2025/TT-NHNN (bổ sung Điều 15a vào sau điều 15 Thông tư số 17/2024/TT-NHNN) quy định rõ cơ chế để nhà đầu tư ngoại có thể ủy quyền cho tổ chức lưu ký chứng khoán đứng ra mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam. Đồng thời, ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài sẽ thực hiện nhận diện, xác minh đối với nhà đầu tư và tổ chức được ủy quyền theo quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền.

Một điểm nhấn quan trọng trong Thông tư số 25/2025/TT-NHNN là đã nới lỏng thủ tục pháp lý đối với hồ sơ nhận diện khách hàng (KYC). Cụ thể, giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp được chấp nhận mà không bắt buộc hợp pháp hóa lãnh sự, chỉ cần công chứng hoặc chứng thực hợp lệ và có giá trị trong vòng 12 tháng. Ngoài hộ chiếu, nhà đầu tư có thể sử dụng các loại giấy tờ khác chứng minh nhân thân do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp. Điều này giúp giảm đáng kể thời gian, chi phí; đồng thời tiệm cận hơn với thông lệ quốc tế về quản lý nhà đầu tư.

Việc cho phép ủy quyền qua tổ chức lưu ký và chấp nhận hồ sơ pháp lý nước ngoài không cần hợp pháp hóa lãnh sự giúp nhà đầu tư ngoại dễ dàng tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam. Điều này đáp ứng trực tiếp khuyến nghị của MSCI và FTSE về tính thuận tiện trong mở tài khoản và chuyển tiền.

Ngoài ra, một điểm mới khác là tại khoản 2 Điều 8 Thông tư 25 cũng không yêu cầu đối chiếu thông tin sinh trắc học khi thực hiện rút tiền, giao dịch thanh toán bằng phương tiện điện tử trên tài khoản thanh toán.

Bên cạnh việc cắt giảm thủ tục, Thông tư số 25/2025/TT-NHNN cho phép sử dụng hệ thống SWIFT để mở và vận hành tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài. Điểm mới quan trọng nữa là, nhà đầu tư nước ngoài được phép mở tài khoản thanh toán ngoại tệ bằng phương tiện điện tử, và ở Điều 8, quy định mới còn nới lỏng khi không yêu cầu đối chiếu thông tin sinh trắc học đối với các giao dịch rút tiền, thanh toán điện tử.

Việc này không chỉ nâng cao tính linh hoạt và an toàn trong giao dịch mà còn phù hợp với chuẩn mực toàn cầu về chuyển tiền xuyên biên giới, có cơ sở tin tưởng hơn để mở rộng quy mô đầu tư. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều quỹ ETF và quỹ hưu trí lớn vẫn đang chờ đợi các cải thiện pháp lý để tham gia sâu vào Việt Nam.

Đáng chú ý, trong khi nhiều điều khoản chỉ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/12/2025 hoặc 1/3/2026, thì Điều 6 và các quy định liên quan lại được áp dụng ngay từ ngày ký ban hành, tức 31/8/2025.

Theo nhận định của giới chuyên gia, Thông tư số 25/2025/TT-NHNN đưa ra một loạt điểm mới mang tính đột phá trong quản lý tài khoản thanh toán, đặc biệt liên quan đến nhà đầu tư nước ngoài không cư trú, là bước đi quan trọng, giúp giảm bớt rào cản về thủ tục khi nhà đầu tư không cần trực tiếp hiện diện tại Việt Nam để thực hiện quy trình mở tài khoản.

Mở đường thông thoáng dẫn vốn ngoại  

Quy trình mở tài khoản đầu tư gián tiếp của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đang có những cải cách mạnh mẽ theo hướng rút gọn và tiệm cận thông lệ quốc tế. Sau khi được cấp mã số giao dịch chứng khoán điện tử (e-STC) bởi Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) trong vòng một ngày, nhà đầu tư có thể tiến hành mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán chỉ trong một ngày tiếp theo.

Trong nhiều năm qua, một trong những “điểm nghẽn” lớn khiến Việt Nam chưa thể nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi theo đánh giá của FTSE Russell và MSCI chính là hạn chế trong tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài. Cụ thể, khâu mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp tại ngân hàng lưu ký là bước mất nhiều thời gian do yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự, gặp mặt trực tiếp để KYC, hay chưa công nhận vai trò của ngân hàng lưu ký toàn cầu và việc sử dụng điện SWIFT.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, hàng loạt văn bản pháp lý mới đã tháo gỡ điểm nghẽn này. Thông tư số 03/2025/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước và Thông tư số 20/2025/TT-BTC của Bộ Tài chính đã đơn giản hóa quy định về mở, sử dụng tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, đồng thời tăng cường nghĩa vụ công bố thông tin và chế độ báo cáo, góp phần minh bạch hóa thị trường.

Mới đây nhất, Thông tư số 25/2025/TT-NHNN tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ chế mở tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán theo hướng phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Nhờ đó, hồ sơ, thủ tục cho nhà đầu tư nước ngoài được rút ngắn đáng kể, giảm bớt chi phí và thời gian gia nhập thị trường.

Theo một số Ngân hàng lưu ký toàn cầu đánh giá, để hoàn thiện hồ sơ mở tài khoản, thông thường các ngân hàng lưu ký vẫn cần trao đổi, hướng dẫn đối với khách hàng lần đầu đầu tư vào Việt Nam. Ước tính thời gian hoàn thiện hồ sơ sẽ khoảng 2 tuần cho việc trao đổi, hướng dẫn nhà đầu tư hoặc ngân hàng lưu ký toàn cầu và sẽ rút ngắn hơn phụ thuộc vào sự phối hợp trao đổi giữa ngân hàng và nhà đầu tư. “Với thời lượng này, về cơ bản đã đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư nước ngoài”,  Bộ Tài chính đánh giá.

Như vậy, định hướng rõ ràng của cơ quan quản lý chính là đơn giản hóa thủ tục, hiện đại hóa hạ tầng pháp lý và tạo thuận lợi tối đa cho nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia thị trường tài chính - chứng khoán Việt Nam.

Điều này cũng phản ánh sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ cùng sự phối hợp đồng bộ giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, hướng tới mục tiêu tạo lập môi trường đầu tư minh bạch, thuận lợi cho khối ngoại và thúc đẩy tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi.