Cô giáo Ngữ văn gieo hạt tình yêu văn chương

Giọng nói ấm áp, ánh mắt trìu mến của cô như dẫn học trò bước vào thế giới của thơ và truyện, nơi sự say mê thay thế mọi áp lực học tập.

Lựa chọn từ trái tim

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình thuần nông, tuổi thơ của cô giáo Ngô Thị Ngọc Nhung gắn liền với màn sương lạnh buốt giăng kín cánh đồng cao su, đôi tay cha sần sùi, hằn sâu vết chai của tháng năm nhọc nhằn và dáng mẹ tảo tần, lặng lẽ gồng gánh giữa sớm mai khắc nghiệt.

Gian khó chồng chất, mái nhà nhỏ khiêm nhường giữa làng quê của huyện Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) chưa bao giờ dư dả nhưng trong ánh mắt cha mẹ luôn ấp ủ một niềm tin rằng, con gái mình phải được học hành để thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn của nghèo khó. Chính niềm tin ấy đã trở thành ngọn lửa âm thầm nuôi dưỡng trong Nhung khát vọng vươn lên.

Những đêm khuya, dưới ánh đèn leo lét, cô bé Nhung miệt mài với từng trang sách, mơ về một ngày được đứng trên bục giảng, gieo vào lòng học trò niềm tin và tri thức. Con đường học tập không trải hoa hồng, nhưng Nhung chưa bao giờ cho phép mình gục ngã. Bằng nghị lực kiên trì và tình yêu tri thức, cô thi đỗ Trường Cao đẳng Sư phạm Vũng Tàu - một dấu mốc không chỉ mở ra cánh cửa cho tương lai của riêng Nhung, mà còn là món quà đáp đền công lao của cha mẹ.

Từ giấc mơ thuở nhỏ, khát vọng ấy dần thành hình hài là được khoác lên mình tà áo dài trắng, được cầm viên phấn trắng và viết nên những con chữ đầu đời cho học trò thơ dại. Với Nhung, nghề giáo không chỉ là sự lựa chọn, mà còn là một thiên chức, đó là công việc làm đẹp cho đời, để những mầm xanh lớn lên và lan tỏa ánh sáng tri thức khắp mọi miền.

Đã nhiều lần, khi được hỏi: “Có bao giờ mệt mỏi khi phải thường xuyên tham gia các phong trào, hội thi của ngành?”, cô Nhung chỉ cười hiền hậu. Nụ cười ấy như có chút bao dung, có chút thấu hiểu, lại có cả sự kiên định.

Cô chia sẻ: “Là người tham gia nhiều cuộc thi, tôi hiểu những vất vả, hy sinh của những người đứng lớp. Nhưng con người chỉ có một lần được sống, nên tôi tự nhủ phải sống một đời có ý nghĩa. Nếu được lựa chọn một lần nữa, tôi vẫn sẽ chọn nghề dạy học, bởi đó là lựa chọn từ trái tim”.

Với cô Ngô Thị Ngọc Nhung, dạy Văn không phải là việc nhồi nhét kiến thức khô khan, mà là khẽ khàng khơi dậy một ngọn lửa ấm áp trong những trái tim non nớt. Những ngày đầu, không ít học trò bước chân vào lớp với vẻ mặt uể oải, thậm chí thẳng thắn thú nhận: “Em ngán Văn lắm cô ơi, học thuộc lòng mãi mà chẳng thấy vui gì cả”.

Cô chẳng trách mắng, chỉ mỉm cười dịu dàng, như người mẹ hiểu con, coi đó chính là điểm xuất phát cho một cuộc phiêu lưu đầy bất ngờ. “Văn học là nhịp thở của cuộc đời mình đấy các em ạ. Hãy để nó len lỏi vào tim, rồi các em sẽ thấy nó đẹp biết bao”, cô hay thủ thỉ như thế, rồi khéo léo dẫn dắt bằng những cách dạy gần gũi, như trò chuyện bên chén trà chiều.

Một kỷ niệm khiến ai nấy đều nao lòng là buổi học về truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam. Thay vì yêu cầu các em cắm cúi ghi chép hay học vẹt, cô Nhung biến cả lớp thành một “xóm chợ nghèo ấm áp” sống động. Cô lọ mọ chuẩn bị vài bộ quần áo cũ kỹ, hướng dẫn lũ trẻ nhập vai: Em này hóa thân thành chị Lan dịu dàng, em kia là cậu Sơn tinh nghịch, còn em khác thì làm cô bé Hiên bé nhỏ.

Sau phần hoạt cảnh mộc mạc, các em tranh luận nảy lửa: “Nếu là chị em Sơn, các em có dám tặng cái áo kỷ niệm của em mình cho Hiên không? Liệu chút ấm áp ấy có xua tan được cái lạnh của đời mình?”.

Cuối giờ, cậu bé Thanh Duy - vốn nhút nhát hay nép mình cuối lớp bỗng đứng phắt dậy, giọng run run: “Cô ơi, câu chuyện làm con nhớ mãi hồi lớp Năm, khi con bị bệnh tim nặng, bạn bè gom góp tiền giúp con phẫu thuật. Lúc ấy, con mới hiểu cái ấm áp của tình người nó quý giá thế nào”. Lời tâm sự chân thành ấy khiến cả lớp lặng đi, rồi bùng nổ trong những cái vỗ tay ấm áp.

Cô Nhung luôn thì thầm với lũ trẻ: “Viết Văn là viết từ trái tim, phải thật thà với những gì đang rung động bên trong mình”. Cô hay tổ chức những buổi “Nhật ký cảm xúc” ấm cúng, nơi các em được viết thư gửi gắm cho nhân vật yêu quý, như Vũ Nương trong “Chuyện người con gái Nam Xương”.

Em Như Linh, với đôi mắt long lanh, đã viết nên những dòng xúc động: “Thương thay cho số phận người phụ nữ bé nhỏ trong xã hội phong kiến xưa, mà đôi khi em vẫn thấy bóng dáng ấy ở những chị em phụ nữ hôm nay - thiệt thòi, lặng lẽ, thiếu tiếng nói giữa bao bộn bề”.

Khi đọc to trước lớp, giọng Linh nghẹn ngào, nước mắt lăn dài trên má, rồi cả lớp ùa vào chia sẻ những mảnh đời gia đình mình - từ bà ngoại tảo tần đến người mẹ đơn thân. Những giây phút ấy, Văn học chẳng còn là bài vở suông, mà trở thành sợi chỉ đỏ nối liền trái tim, dạy các em biết đồng cảm, biết yêu thương - những bài học quý giá nhất mà văn chương mang lại.

Đặc biệt, cô Nhung còn khéo léo nối liền văn học với mảnh đất quê hương, đánh thức niềm tự hào thầm lặng trong lòng học trò. Ban đầu, nhiều em thờ ơ với văn học địa phương. Thế nhưng, nhờ dự án “Đất và Người Bà Rịa Vũng Tàu” - trang web sáng tạo kỹ thuật số do chính cô Nhung thiết kế và đoạt giải Ba cấp tỉnh năm 2022 - đã truyền cảm hứng một cách kỳ diệu.

Trang web như một cuốn sách sống, lưu giữ thơ ca, truyện ngắn, phóng sự về vùng đất Bà Rịa – Vũng Tàu nắng gió, từ những cánh đồng cao su bất khuất đến miền biển xanh rì rào, kèm theo bản đồ tương tác dẫn lối đến các di tích văn hóa. Cô Nhung hay kể, giọng trầm ấm: “Tôi muốn các em cảm nhận văn học không phải thứ xa xôi mơ mộng, mà là hơi thở của chính miền đất mình đang đứng, là câu chuyện của ông bà, của làng xóm thân thương”.

Câu chuyện của em Minh Triết chính là minh chứng sống động nhất. Triết, cậu nhóc lớp 7A nghịch ngợm, từng tuyên bố “Văn chán lắm, con thích chơi game hơn”. Khi cô giao bài khám phá trang web, Triết tò mò chọn phần viết về nghề truyền thống và cậu chọn ngay nghề làm bánh tét bắp - giống hệt bà ngoại ở quê.

Cậu lọ mọ quay video bằng chiếc điện thoại cũ, kể về những ngày bà ngồi bên bếp lửa, gói từng chiếc bánh từ thời kháng chiến, mùi lá chuối quyện với gạo nếp thơm lừng. Video đăng lên web, nhận về bao lời khen ngợi. “Cô ơi, Văn hay thật đấy, nó như kể chuyện nhà con vậy!”. Giờ đây, Triết vẫn hay tự hào: “Cô đã biến con từ thằng cu lười biếng thành nhà văn tí hon, cảm ơn cô nhé!”.

Rồi em Hoàng Ngân, cô bé lớp 8 hay đỏ mặt vì nhút nhát, từng thì thầm: “Văn học địa phương buồn tẻ lắm cô ơi!”. Cô Nhung kiên nhẫn ngồi bên, hướng dẫn Ngân lướt qua phần thơ về làng chài trên web, rồi khéo léo ghép với giai điệu dân ca ru êm đềm. Ngân say sưa viết một bài thơ ngắn: “Biển xanh Vũng Tàu, sóng thì thầm ru êm đềm/ Mẹ buông lưới sáng, cha kéo thuyền chiều muộn màng”.

Bài thơ đăng web, nhận về hàng trăm lượt like từ cộng đồng, như cơn gió mát thổi qua tim Ngân. Hôm nay, Ngân đã là sinh viên năm nhất Sư phạm Ngữ văn, tự hào khoe với cô: “Con muốn nối tiếp cô, gieo những hạt giống Văn học cho lũ trẻ mai sau, để chúng cũng yêu đời như con bây giờ”.

Không dừng lại ở đó, cô Nhung còn khôn khéo lồng ghép công nghệ hiện đại vào bài giảng, khiến Văn học thêm phần tươi mới. Cô dùng ứng dụng MindMeister để vẽ sơ đồ tư duy rực rỡ về nhân vật, giúp lũ trẻ hình dung rõ ràng hơn. Hay trong bài “Bố của Xi-mông”, cô tạo quiz Kahoot với những câu hỏi dí dỏm: “Nếu Xi-mông có smartphone, các em sẽ nhắn gì để an ủi cậu bé?”. Cả lớp cười vang lớp, những cánh tay phát biểu đưa lên sôi nổi, nhưng qua đó, các em thấm thía bi kịch của nhân vật một cách sâu sắc.

Những giải thưởng mà cô đạt được - từ giải Nhì Giáo viên giỏi cấp thành phố (2018 - 2019), giải Ba Giáo viên giỏi cấp tỉnh (2022 - 2023), đến giải Nhất Giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp tỉnh (2023 - 2024) hay những sáng kiến, nghiên cứu khoa học - chỉ là phần nổi. Điều đáng quý hơn chính là cả một hành trình phía sau, đó là những đêm thức trắng, những buổi chiều lặng lẽ chỉnh sửa từng trang giáo án, những lần gác lại chuyện riêng để cùng học trò chạy đua với thời gian.

Với cô Nhung, nghiên cứu khoa học trong giáo dục không chỉ cần trí tuệ, mà còn đòi hỏi cả một trái tim đầy yêu thương. Trí tuệ để tìm ra hướng đi mới, giải pháp mới giúp giờ học Văn bớt khô cứng, gần gũi với đời sống; còn tình yêu để đủ kiên nhẫn lắng nghe học trò, thấu hiểu những điều các em cần, rồi từ đó nảy sinh ý tưởng đổi mới. Mỗi đề tài sáng kiến, mỗi nghiên cứu của cô đều bắt đầu từ một trăn trở: “Làm sao để học sinh thấy Văn học không xa vời, mà chính là hơi thở của cuộc sống?”. Chính câu hỏi ấy thôi thúc cô thử nghiệm, tìm tòi, rồi chắt lọc thành tri thức, thành những phương pháp mang lại hiệu quả thực sự.

Cô Nhung khiêm nhường nhận mình chỉ là “hạt cát nhỏ nhoi giữa biển học vô bờ”. Nhưng chính những hạt cát ấy, khi được thắp sáng bởi tình yêu nghề, đã góp phần làm nên cả một bãi cát dài - bãi cát của tri thức, của nhân cách, của những thế hệ học trò biết yêu thương, biết sống tử tế.

Giữa cuộc sống hiện đại với nhiều đổi thay, hình ảnh một cô giáo trẻ kiên nhẫn, lặng lẽ, hết lòng vì học trò chính là minh chứng sống động cho giá trị bất biến của nghề dạy học. Cô giáo Ngô Thị Ngọc Nhung - người gieo những mùa chữ bằng cả trái tim, mãi là tấm gương đẹp cho đồng nghiệp, học trò.