Thuế chứng khoán cần công bằng để giữ chân nhà đầu tư dài hạn

Phóng viên: Thưa ông, việc Bộ Tài chính quyết định không áp thuế 20% với lãi từ giao dịch chứng khoán phản ánh điều gì về cách cơ quan quản lý lắng nghe thị trường?

Ông Nghiêm Bảo Nam: Mức thuế đề xuất 20% trên lợi nhuận, như trong cuộc thảo luận đã chỉ ra, có thể khiến số thuế phải nộp tăng vọt so với cách tính hiện tại. Việc gỡ bỏ mối lo này giúp nhà đầu tư an tâm hơn khi ra quyết định giao dịch. Quan trọng hơn, nó củng cố niềm tin rằng các cơ quan quản lý đang thực sự lắng nghe và thấu hiểu những lo ngại của thị trường, từ đó tạo ra một môi trường chính sách ổn định và dễ đoán định hơn, một yếu tố cốt lõi để thu hút đầu tư dài hạn.

Sự cải thiện về tâm lý này trực tiếp chuyển hóa thành những hành động tích cực trên thị trường. Khi rào cản lớn về chi phí và rủi ro chính sách được loại bỏ, dòng tiền đang do dự hoặc tìm đến các kênh khác sẽ có xu hướng quay trở lại thị trường mạnh mẽ hơn.

Phóng viên: Chính sách thuế nên được thiết kế ra sao để vừa đảm bảo công bằng, minh bạch, vừa khuyến khích nhà đầu tư gắn bó lâu dài với thị trường?

Ông Nghiêm Bảo Nam: Nhìn rộng hơn, quyết định không áp thuế 20% với lãi từ giao dịch chứng khoán hoàn toàn phù hợp với định hướng của Chính phủ trong việc phát triển thị trường chứng khoán thành một kênh huy động vốn chủ lực và bền vững cho nền kinh tế.

Một chính sách thuế quá cao sẽ đi ngược lại mục tiêu khuyến khích người dân tham gia đầu tư và tăng số lượng tài khoản. Bằng cách duy trì chính sách thuế hợp lý, các nhà hoạch định chính sách đang tạo điều kiện thuận lợi để thị trường tiếp tục tăng trưởng cả về quy mô và chất lượng. Đây là một bước đi hợp lý và kịp thời, không chỉ giúp thị trường có một cú hích cần thiết trong ngắn hạn mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển ổn định và thu hút đầu tư trong tương lai.

Chính sách thuế lý tưởng cần phải là một công cụ thông minh để định hướng dòng vốn, chứ không chỉ đơn thuần là một biện pháp tận thu. Mức thuế hiện tại đảm bảo một hệ thống minh bạch đơn giản. Nhưng với mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán chúng ta nên có những cơ chế hấp dẫn thu hút nhà đầu tư.
Chúng ta có thể tham khảo các nước gần văn hóa và thân thuộc như Nhật Bản chính sách của họ cho phép nhà đầu tư khấu trừ lỗ lũy kế (loss carry-forward). Thị trường có năm thăng, năm trầm. Nếu một nhà đầu tư lỗ 1 tỷ vào năm 2025 và lãi 1 tỷ vào năm 2026, về bản chất họ đã hòa vốn. Việc cho phép họ dùng khoản lỗ của năm trước để cấn trừ vào lợi nhuận của các năm sau (ví dụ trong 3 năm tiếp theo) là cực kỳ hợp lý. Điều này không chỉ công bằng mà còn giúp nhà đầu tư chuyên nghiệp, những người có tầm nhìn dài hạn, tự tin bám trụ với thị trường qua các chu kỳ.

Phóng viên: Khi đặt cạnh các thị trường như Singapore hay Malaysia - nơi miễn thuế lãi vốn, theo ông, Việt Nam có thể rút ra bài học gì để gia tăng sức cạnh tranh và thu hút nhà đầu tư quốc tế?

Ông Nghiêm Bảo Nam: Khi so sánh với các thị trường trong khu vực, chính sách thuế chứng khoán 0,1% trên giá trị bán của Việt Nam bộc lộ cả ưu điểm và hạn chế rõ rệt.

Về mặt tích cực, ưu điểm lớn nhất của chính sách này là sự đơn giản vượt trội, giúp việc thu và tuân thủ trở nên dễ dàng, đảm bảo nguồn thu cho nhà nước. Đồng thời, mức chi phí giao dịch thấp và dễ dự đoán cũng góp phần thúc đẩy thanh khoản chung cho thị trường.

Tuy nhiên, những hạn chế của chính sách này ngày càng bộc lộ rõ. Điểm bất cập cố hữu là sự thiếu công bằng khi nhà đầu tư thua lỗ vẫn phải nộp thuế. Điều này càng khiến Việt Nam kém cạnh tranh hơn so với các trung tâm tài chính như Singapore hay Malaysia, những nơi miễn hoàn toàn thuế lãi vốn. Hơn nữa, việc áp dụng một mức thuế "cào bằng" cũng khiến chính sách không thể khuyến khích hành vi đầu tư dài hạn. Tóm lại, dù từng phù hợp với giai đoạn sơ khai, chính sách này cần được cải tiến để tăng tính công bằng và năng lực cạnh tranh, phù hợp hơn với tầm vóc của một thị trường đang ngày càng trưởng thành.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!