Giải mã lý do Metro Bến Thành - Tham Lương đội vốn hơn 4.156 tỉ đồng

Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) vừa gửi UBND TPHCM và Sở Xây dựng báo cáo giám sát, đánh giá điều chỉnh dự án Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương).

Metro số 2 được UBND TPHCM phê duyệt lần đầu vào tháng 10.2010 với tổng mức đầu tư hơn 26.116 tỉ đồng (tương đương 1,374 tỉ USD thời điểm đó).

Đến tháng 11.2019, dự án được điều chỉnh lên gần 47.891 tỉ đồng (khoảng 2,093 tỉ USD thời điểm đó), chủ yếu sử dụng nguồn vốn vay ODA từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW) và Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB).

Tháng 3.2025, Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM đã thống nhất chủ trương chuyển toàn bộ vốn từ ODA sang sử dụng ngân sách thành phố để chủ động hơn trong tiến độ và quản lý chi phí.

Theo MAUR, sự thay đổi này, cùng với biến động tỉ giá, trượt giá, điều chỉnh quy mô và tích hợp phát triển đô thị theo định hướng TOD, đã làm tổng mức đầu tư đội thêm đáng kể.

Theo phương án mới, Metro Bến Thành - Tham Lương dài 11,269 km, tăng hơn 200 m do bổ sung đoạn ngầm kết nối ga Bến Thành vào dự án và điều chỉnh điểm đầu tuyến.

Trong đó có 9,255 km đi ngầm, phần còn lại trên cao và đường dẫn vào depot. Tuyến gồm 10 ga ngầm (tính cả ga Bến Thành), 1 ga trên cao và 1 depot tại Tham Lương.

Dự báo lưu lượng hành khách tăng mạnh trong các giai đoạn tới khiến số lượng đoàn tàu cũng được điều chỉnh lên 14 đoàn (tàu 3 toa) vào năm 2030, 16 đoàn (tàu 6 toa) vào năm 2040 và 22 đoàn (tàu 6 toa) vào năm 2060.

Trước đây, quy hoạch chỉ tính đến 10 đoàn tàu năm 2026, 14 đoàn tàu vào năm 2036 và 17 đoàn năm 2046.

Nhu cầu đi lại giờ cao điểm dự báo tăng từ hơn 11.800 hành khách/giờ/hướng vào năm 2030 lên hơn 40.500 hành khách vào năm 2060.

Chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư cũng tăng từ 4.249 tỉ đồng lên hơn 5.174 tỉ đồng, chênh lệch hơn 925 tỉ đồng.

Depot Tham Lương sẽ được điều chỉnh để liên thông với tuyến Metro số 6 (dự kiến kết nối sân bay Tân Sơn Nhất, sân bay Long Thành và các tuyến metro khác trong tương lai).

Metro số 2 được bổ sung hợp phần phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD) tại depot và các nhà ga nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất, tạo nguồn lực tài chính và thúc đẩy hình thành các đô thị mới dọc tuyến.

Dự án cũng sẽ cập nhật các tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy chuẩn Việt Nam và quốc tế mới nhất; loại bỏ các tiêu chuẩn lạc hậu.

Hệ thống công nghệ sẽ được nâng cấp đồng bộ, gồm tích hợp mô hình BIM trong quản lý - vận hành; tăng mức độ tự động hóa đoàn tàu (GoA) theo từng giai đoạn; đồng bộ hệ thống vé - thẻ thanh toán với toàn mạng lưới công cộng; nâng cấp tín hiệu, cấp điện và thông tin liên lạc theo hướng hiện đại.

Theo kế hoạch mới, Metro số 2 sẽ khởi công toàn tuyến vào ngày 15.1.2026.

Giai đoạn từ 2026 đến 2030 sẽ tập trung thiết kế chi tiết, thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị, trước khi đưa vào khai thác tháng 12.2030. Sau đó, dự án sẽ tiếp tục giai đoạn bảo hành và sửa chữa khiếm khuyết trong hai năm 2031 - 2032.

Khi hoàn thành, tuyến Metro Bến Thành - Tham Lương được kỳ vọng trở thành trục xương sống phía Tây của mạng lưới metro TPHCM, giảm áp lực giao thông trên các tuyến đường cửa ngõ, đồng thời mở ra quỹ đất và không gian đô thị mới dọc hành lang kết nối đến trung tâm thành phố.