Bài cuối: Kỳ vọng đổi thay kinh tế vùng cao

Sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi

Chủ tịch HĐQT THACO Trần Bá Dương chia sẻ, khi phát triển cơ khí ô tô, logistics, đơn vị có đóng góp vào ngân sách, tạo việc làm, nhưng với công nghiệp dược liệu đơn vị còn có thể trực tiếp lan tỏa đến với từng người dân.

“Đây là điều tâm đắc nhất khi THACO tham gia vào Đề án. Với nguồn lực hiện có, với tâm huyết của mình, THACO mong muốn sẽ có những đóng góp có tính lan tỏa mang lại việc làm ở các vùng trồng cho người dân vùng cao. THACO, đặc biệt là THACO Agri sẽ đồng hành hết mình cho chương trình thực hiện đề án đã được Thủ tướng phê duyệt”, ông Trần Bá Dương nói và tin tưởng đề án theo Quyết định 463 sẽ được thực hiện thành công.

Từ đó, có tác động lan tỏa không chỉ tại tỉnh Quảng Nam mà rộng ra khu vực duyên hải Trung Bộ và Tây Nguyên, lan tỏa cho cả Lào, Campuchia, trong đó Quảng Nam là trung tâm sản xuất chế biến sâu dược liệu, có sản phẩm đi vào đời sống của người dân.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, việc mở rộng vùng trồng sâm Ngọc Linh và các loài dược liệu quý theo tiêu chuẩn GACP-WHO, kết hợp bảo tồn rừng, phát triển du lịch dược liệu không chỉ giúp bảo vệ nguồn gen quý hiếm mà còn tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi.

Phát triển các trung tâm công nghiệp dược liệu theo hướng hiện đại, gắn với nghiên cứu khoa học, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu là hướng đi cấp thiết. Đặc biệt, khu vực miền Trung - Tây Nguyên có điều kiện tự nhiên đặc thù, thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp để phát triển nhiều loài dược liệu quý hiếm.

“Đây cũng là vùng có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, nên việc phát triển công nghiệp dược liệu không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần tạo sinh kế bền vững, xóa đói giảm nghèo”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh và đề nghị các địa phương miền Trung, Tây Nguyên xem việc trồng cây sâm Ngọc Linh nói riêng và các cây dược liệu nói chung tại các huyện trung du, miền núi...là hướng ưu tiên để phát triển kinh tế trong những năm tới.

Gắn phát triển công nghiệp dược liệu với nâng cao đời sống đồng bào dân tộc miền núi

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Lương Nguyễn Minh Triết cho biết, để triển khai hiệu quả Quyết định số 463/QĐ-TTg, ngày 28/02/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”, tỉnh Quảng Nam sẽ tập trung rà soát, đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành giải quyết “nút thắt” về cơ chế, chính sách.

Trong đó, sẽ rà soát, nghiên cứu, đề xuất các bộ, cơ quan liên quan về các cơ chế, chính sách phù hợp, đặc thù, vượt trội nhằm thu hút có hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển dược liệu và công nghiệp dược liệu trong Trung tâm.

Về thu hút đầu tư, sẽ tiếp tục xây dựng môi trường đầu tư an toàn, có độ mở cao, cải cách hàng chính, minh bạch trong phát triển kinh tế theo hướng đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, mọi loại hình doanh nghiệp bình đẳng… để doanh nghiệp yên tâm đầu tư.

Bên cạnh đó, lồng ghép việc triển khai Đề án trong kịch bản tăng trưởng của tỉnh, có lộ trình, trách nhiệm cụ thể theo cá nhân, đơn vị. Xây dựng và tổ chức thực hiện các giải pháp liên kết, phối hợp phát triển chuỗi sản xuất, chế biến, kinh doanh dược liệu, các sản phẩm dược liệu tập trung tại Trung tâm công nghiệp dược liệu và các hoạt động liên quan về dược liệu trên địa bàn các tỉnh, thành phố.

Ngoài ra, đẩy mạnh chuyển đổi số gắn với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ở cả khu vực công và khu vực tư nhân; quy hoạch và quản lý chặt chẽ vùng trồng, tránh tình trạng khai thác tự phát, ảnh hưởng đến chất lượng giống và môi trường sinh thái.

“Phải gắn cho được phát triển cây dược liệu với công tác quản lý và bảo vệ rừng bền vững, với sinh kế của người dân địa phương, nhất là đồng bào dân tộc miền núi”, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Lương Nguyễn Minh Triết cho biết, tỉnh sẽ nghiên cứu xây dựng chính sách hỗ trợ người dân tham gia trồng và bảo vệ dược liệu, hướng dẫn canh tác theo tiêu chuẩn GACP-WHO (thực hành tốt trồng trọt và thu hái dược liệu).

Hỗ trợ các hợp tác xã, tổ hợp tác, nhóm hộ phát triển mô hình trồng dược liệu gắn với du lịch sinh thái, tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân. Phát triển mô hình “doanh nghiệp - hợp tác xã - người dân” để hình thành chuỗi giá trị bền vững, đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Tăng cường liên kết giữa các địa phương để triển khai hiệu quả phát triển công nghiệp dược liệu

Phát biểu tại Hội nghị triển khai Quyết định 463, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nhận định, công nghiệp dược liệu của Việt Nam còn rất sơ khai. Điều này cũng cho thấy, tiềm năng phát triển công nghiệp dược liệu rất lớn.

Theo Phó Thủ tướng Lê Thành Long, quan điểm của Đảng, Nhà nước coi dược liệu là nguồn tài nguyên quý, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chăm sóc sức khỏe nhân dân. Dược liệu có ý nghĩa đa ngành, đa lĩnh vực. Trồng dược liệu phát triển được nguồn cho y tế. Đồng thời, cùng một lúc tạo điều kiện cho bà con nông dân, đặc biệt là người dân vùng cao.

Bàn về triển khai đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh Quyết định 463 là đề án, là động thái về mặt hành chính để giúp Quảng Nam có cú hích triển khai công nghiệp dược liệu; là điểm khởi đầu, chứ chưa phải đích tới. Đây là đề án có nhiều kỳ vọng, đặt ra mục tiêu phấn đấu góp phần phát triển công nghiệp dược liệu không chỉ cho Quảng Nam mà cả khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Vì vậy, để thực hiện hiệu quả Quyết định 463, tỉnh Quảng Nam cần phải chủ động rà soát, đề xuất chính sách.

Đối với tỉnh Quảng Nam, cần phải sớm hoàn thiện, công bố quy hoạch sử dụng đất; quan tâm đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong khu vực trung tâm dược liệu. “Để làm sao cứ nghĩ đến Quảng Nam là biết đến trung tâm công nghiệp về dược liệu”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long kỳ vọng và tin tưởng, khi các thỏa thuận đã ký kết cùng với quyết tâm của tỉnh và đồng hành của Chính phủ sẽ biến đề án thành hiện thực và nhân rộng, đưa Quảng Nam thành trọng tâm, trọng điểm về phát triển dược liệu, với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh, góp phần nâng cao đời sống của người dân vùng cao; đóng góp quan trọng vào hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế của cả nước.

Ngày 29/5/2025, UBND tỉnh Quảng Nam đã có văn bản về việc khảo sát vùng trồng và lập dự án sản xuất, chế biến sâm Ngọc Linh và dược liệu tại Quảng Nam.

Theo đó, UBND tỉnh Quảng Nam thống nhất chủ trương cho phép Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải tổ chức khảo sát thực tế vùng trồng và lập dự án sản xuất, chế biến sâm Ngọc Linh, dược liệu tại các huyện như, Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn theo như đề xuất của công ty.

Tỉnh Quảng Nam cũng giao các Sở, ngành, địa phương liên quan phối hợp, hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải sớm hoàn thành việc khảo sát, lập dự án đảm bảo tiến độ theo kế hoạch đề ra.

Đây là tín hiệu tích cực cho thấy Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực” đang được tỉnh Quảng Nam và doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai, đi vào thực tiễn, sớm hiện thực hóa mục tiêu Quảng Nam trở thành trung tâm công nghiệp chế biến dược liệu của miền Trung, Tây Nguyên và cả nước.

Bài và ảnh: Vũ Lê