Tranh gạo rang, đũa khảm đầy thẩm mỹ của những người thợ tài hoa

Độc đáo, tinh xảo trong từng hạt gạo rang

Xưởng cơ khí Quân Vân, tại xã Đông Xuân, huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội có 4 sản phẩm: Tranh phong cảnh gạo rang, tranh chữ thư pháp gạo rang, tranh chân dung gạo rang, tranh chân dung gạo rang màu, được thành phố Hà Nội chứng nhận OCOP 4 sao.

Nói “không” với các loại thuốc nhuộm màu, xưởng Quân Vân sử dụng phương pháp rang gạo để làm tranh. Trước đó, gạo phải được tuyển chọn kỹ, đánh bóng để loại bỏ cám, hạt nhỏ, bảo đảm gạo phải thon đều như nhau. Tùy vào việc người nghệ nhân muốn gạo cho màu thế nào mà thời gian rang gạo cũng nhiều, ít khác nhau.

Để có màu ngả vàng, gạo cần rang trong vòng 30 phút. Muốn tạo màu nâu đen, gạo lại phải rang trên lửa trong 6 tiếng. Lâu hơn nữa, tới 7-8 tiếng gạo sẽ cho màu đen sẫm. Để hạt gạo rang đều đẹp màu, bóng, óng ả kỹ thuật rang phải chắc, luôn quan sát không rời mắt.

Gạo sau khi rang được để riêng theo từng màu đợi tới lúc đưa lên tranh. Tùy vào chủ thể, bố cục mà hoạ sĩ chọn tông màu khác nhau. Người thợ làm tranh phải kiên trì, xếp từng hạt gạo cho tới khi tác phẩm đầy đặn.

Cơ sở sản xuất tranh gạo rang đạt chứng nhận OCOP 4 sao

Theo chị Nguyễn Thị Vân, chủ hộ kinh doanh, khâu quan trọng quyết định việc thành bại của một bức tranh gạo chính là việc chọn nguyên liệu là hạt gạo đều, bóng, săn chắc. Lúc rang phải đảo gạo tù tì để không bị nở to, hạt gạo rang lên cứng, có sắc màu như ý. Ðiều tối kỵ trong tranh gạo là không được dùng phẩm màu pha trộn vào để gạo có nhiều màu sắc. Bởi khi dùng phẩm màu, hạt gạo dễ bị mốc, màu sắc chóng nhạt, phai trong thời gian ngắn.

Đôi tay tài hoa, đầu óc tư duy sắc bén và niềm đam mê của chị Vân đã lan tỏa đến các thành viên trong gia đình. Đến nay, cả vợ, chồng, con, chị em trong nhà chị cùng thả hồn sáng tạo những bức tranh gạo. Bên cạnh đó, cơ sở còn tạo việc làm cho nhiều người dân tại địa phương theo hình thức khoán sản phẩm.

Một bức tranh gạo rang

Từng hạt gạo của chính quê hương, qua đôi bàn tay tài hoa và khối óc sáng tạo của các thành viên trong xưởng sản xuất Quân Vân đã cho ra đời những tác phẩm tranh độc đáo, tinh xảo ngợi ca quê hương, đất nước, con người Việt Nam một cách sống động, lạ mắt. Theo chân du khách, những bức tranh này đã có mặt ở nhiều quốc gia, mang theo sứ mệnh quảng bá văn hóa Việt Nam.

Đũa khảm tinh tế, bền đẹp

Đũa gỗ xoay hồng khảm cá, đũa gỗ sao khảm trai là hai sản phẩm của hộ kinh doanh Nguyễn Thị Phú, tại thôn Sơn Thanh, xã Sơn Hà, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao của thành phố Hà Nội.

Chị Nguyễn Thị Phú bắt đầu sản xuất kinh doanh mặt hàng đũa từ năm 2006. Trước đây, chị đi làm đũa thuê từ những công đoạn thô, dần dần học hỏi được kinh nghiệm, làm nhiều thành quen, khi thấy mình đủ sức ra riêng, chị đã mở cơ sở sản xuất và theo đuổi nghề làm đũa khảm cho đến nay.

Sản phẩm đũa khảm

Tuy các thế hệ trước trong gia đình chị Phú không làm đũa nhưng nghề làm đũa gỗ đã có từ lâu đời ở quê chị cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước. Ban đầu việc dùng đũa gỗ chỉ từ dụng cụ thô sơ nhưng xã hội ngày càng phát triển, yêu cầu thẩm mỹ cũng ngày càng cao.

Hơn nữa, nghề làm đũa ngày nay không chỉ được hỗ trợ rất nhiều từ máy móc mà còn được kết hợp với thủ công mỹ nghệ, cho ra đời những sản phẩm vượt trội về giá trị lẫn thẩm mỹ. Chị Phú đã góp phần cùng những người con trên quê hương Phú Xuyên tiếp nối, gìn giữ nghề truyền thống giữa thời buổi kinh tế thị trường.

Nguyên liệu chính của những đôi đũa gỗ không chỉ dừng lại ở những loại gỗ thông thường như tre, luồng, dừa, thốt nốt, mà còn được tuyển chọn từ các loại gỗ quý như trắc, gụ, đàn hương đỏ, mun, hồng sắc thùy… Các loại đũa gỗ khảm phải được tuyển chọn từ những loại gỗ quý như vậy mới có thể tạo nên sự đồng bộ về đẳng cấp của từng đôi đũa. Để có những đôi đũa đẹp, người ta còn khảm trang trí tinh tế như khảm trai, khảm cá…

Quy trình làm đũa khảm trai, khảm cá yêu cầu cao từ khâu vẽ mẫu đến khâu chọn nguyên liệu và kỹ thuật, thiết kế mẫu, cắt, phơi khô, chà nhám, khử trùng, nhuộm, sấy, khảm… với nhiều công đoạn tỷ mỉ, cầu kỳ, yêu cầu sự khéo léo của người thợ.

Trên thị trường hiện nay, những sản phẩm truyền thống càng trở nên giá trị hơn. Đũa khảm trai, khảm cá đang từng ngày được nhiều người tiêu dùng chọn lựa. Sản phẩm đũa của hộ kinh doanh Nguyễn Thị Phú không những bền mà còn đẹp. Hiện hộ chị Phú duy trì khoảng 8 nhân công làm việc thường xuyên tại cơ sở và tại nhà. Mặt hàng được bán ở nhiều địa phương trong và ngoài thành phố Hà Nội, các tỉnh thành khắp Bắc - Trung - Nam.