Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) tạo thuận lợi cho nhà đầu tư, phân quyền tối đa cho địa phương

Phân định rõ các trường hợp chấp thuận chủ trương đầu tư

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đầu tư (thay thế) tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 17/10, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban nhất trí với cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn của việc tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về đầu tư với những quan điểm và mục đích như đề xuất của Chính phủ theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Về nội dung cụ thể, Ủy ban đề nghị rà soát kỹ lưỡng, chỉ xem xét những trường hợp rất cần thiết mới cần thực hiện theo quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư. Thiết kế lại quy định theo hướng phân định rõ: Danh mục dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư, trên cơ sở đó, phân định rõ dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư thuộc thẩm quyền Trung ương, địa phương, dự án được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt; Danh mục dự án không cần chấp thuận chủ trương đầu tư, nhưng cần đăng ký đầu tư; Các dự án còn lại là các dự án không cần chấp thuận chủ trương đầu tư, không cần đăng ký đầu tư.

Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh, Ủy ban đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh. Chỉ giữ lại những điều kiện thật sự cần thiết vì lý do hiến định là bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức, sức khỏe cộng đồng; nghiên cứu bổ sung quy định về tiêu chí đo lường đánh giá điều kiện kinh doanh “tốt” và thông tin công khai về chi phí tuân thủ tối thiểu.

Trong đó, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với Bộ Công Thương rà soát, xem xét chỉnh sửa ngành, nghề “hoạt động thương mại điện tử” là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Đối với quản lý hoạt động đầu tư ra nước ngoài, nhiều ý kiến đề nghị giữ quy định về quản lý đầu tư ra nước ngoài như Luật Đầu tư hiện hành. Tuy nhiên, có thể xem xét cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí tuân thủ, tránh để lỡ cơ hội đầu tư trên cơ sở lựa chọn thận trọng.

Một số ý kiến đồng tình bỏ thủ tục thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài và Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài. Trong trường hợp này, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định về chế độ thông báo/đăng ký thông tin đầu tư ra nước ngoài (không yêu cầu có sự phê duyệt của cơ quan quản lý nhà nước) phục vụ công tác hậu kiểm, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước rà soát, hoàn thiện quy định của pháp luật có liên quan về quản lý ngoại hối, bảo đảm thực hiện cơ chế liên thông cơ sở dữ liệu để cho phép thực hiện chuyển vốn ra nước ngoài đúng thông tin thông báo/đăng ký. Bên cạnh đó, nghiên cứu giao Chính phủ quy định mức trần (20 tỷ đồng) phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Phân cấp, phân quyền tối đa cho địa phương

Làm rõ thêm các nội dung tại Dự thảo Luật, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, đây là một đạo luật có phạm vi điều chỉnh rất rộng, bao trùm toàn bộ hoạt động đầu tư kinh doanh của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.

Thứ trưởng khẳng định, dự thảo là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng kết và tích lũy dài hạn. Bộ Tài chính đã tổ chức nhiều cuộc tham vấn với các địa phương ở ba miền, các bộ, ngành, cơ quan của Quốc hội, các hiệp hội trong và ngoài nước, nhà đầu tư nước ngoài, các luật sư, cũng như làm việc trực tiếp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Đây là bước đi nhằm đảm bảo dự thảo luật phản ánh đầy đủ thực tiễn và nhu cầu cải cách trong hoạt động đầu tư.

Theo Thứ trưởng, một trong những định hướng trọng tâm của dự thảo lần này là phân cấp, phân quyền tối đa cho địa phương theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Theo đó, Chính phủ đề xuất chỉ giữ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án tiềm ẩn nguy cơ lớn về quốc phòng, an ninh và thuộc các lĩnh vực trọng yếu như cảng biển, sân bay. Dự thảo sẽ phân loại rõ các dự án theo thẩm quyền trung ương hay địa phương, xác định nhóm dự án cần thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, nhóm không cần chấp thuận nhưng phải đăng ký, và nhóm không cần thực hiện cả hai thủ tục.

Dự thảo đề xuất chuyển toàn bộ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ Quốc hội sang Thủ tướng Chính phủ. Với các dự án có yêu cầu cơ chế đặc biệt, Chính phủ sẽ báo cáo và xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi quyết định.

Đối với danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, sau khi phối hợp rà soát với VCCI và các Bộ, ngành, Bộ Tài chính đề xuất cắt giảm 21 ngành nghề. Con số này cao hơn so với đề xuất ban đầu của VCCI là 17 ngành. Việc cắt giảm tuân thủ chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ, nhằm tạo thuận lợi cho nhà đầu tư gia nhập thị trường, đồng thời chuyển trọng tâm quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Với lĩnh vực thương mại điện tử, Thứ trưởng cho biết Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để tiếp tục rà soát và có hướng điều chỉnh phù hợp.

Về hoạt động đầu tư ra nước ngoài, dự thảo Luật đang lựa chọn phương án đơn giản hóa thủ tục, cụ thể là bãi bỏ thủ tục chấp thuận đầu tư ra nước ngoài và thu hẹp phạm vi dự án phải cấp giấy chứng nhận đầu tư. Đây là phương án được xây dựng dựa trên Kết luận của Bộ Chính trị, nhằm giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp nhưng vẫn đảm bảo quản lý hiệu quả thông qua cơ chế giám sát ngoại hối.

Trước những ý kiến về việc có nên tiếp tục duy trì Luật Đầu tư hay không, Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính nhận thấy hầu hết các quốc gia, kể cả phát triển hay đang phát triển như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Canada, Anh… đều duy trì cơ chế quản lý đầu tư thông qua cấp phép, rà soát hoặc sàng lọc đầu tư.

Đặc biệt, ở nhiều nước, khi nhà đầu tư sử dụng nguồn lực nhà nước như đất đai buộc phải trải qua quy trình đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội. Một số nước thậm chí có quy định chặt chẽ hơn, cấm hoàn toàn các dự án tiềm ẩn rủi ro về quốc phòng, an ninh. Vì vậy, việc duy trì Luật Đầu tư với cơ chế quản lý rõ ràng là phù hợp với thông lệ quốc tế và bối cảnh trong nước.

Thứ trưởng khẳng định, Bộ Tài chính cam kết sẽ tiếp tục phối hợp với các Ủy ban của Quốc hội và các cơ quan liên quan để rà soát, chỉnh lý và hoàn thiện Dự thảo theo các ý kiến thẩm tra và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp.