Kinh tế hóa bảo vệ môi trường, mở rộng dư địa tăng trưởng xanh

Ảnh minh hoạ. Nguồn: internet

Ngân sách nhà nước, công cụ tài chính giữ vai trò dẫn dắt

Quốc hội yêu cầu kinh tế hóa môi trường, trong đó thiết lập cơ chế định giá tài nguyên, chi trả dịch vụ hệ sinh thái và nâng cao hiệu quả của công cụ thuế môi trường, phí môi trường, hạn ngạch phát thải. Đây là các công cụ quan trọng nhằm điều chỉnh hành vi sản xuất, tiêu dùng theo hướng thân thiện với môi trường. Nguyên tắc "Người được hưởng lợi từ môi trường có nghĩa vụ đóng góp tài chính cho hoạt động bảo vệ môi trường; người gây ô nhiễm, sự cố và suy thoái môi trường phải chi trả, bồi thường thiệt hại, khắc phục, xử lý" được yêu cầu áp dụng triệt để.

Đáng chú ý, Quốc hội giao rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến thuế, phí bảo vệ môi trường trong năm 2026. Qua đó tăng hiệu quả huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho mục tiêu phát triển xanh, đồng thời tạo động lực đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Nghị quyết cũng cho thấy sự chuyển biến rõ nét trong tư duy quản lý, coi chi cho bảo vệ môi trường là đầu tư cho phát triển, gắn chặt với mục tiêu tăng trưởng kinh tế bền vững. Thực tế, ngân sách nhà nước dành cho sự nghiệp môi trường đã được quan tâm, năm 2024 đạt khoảng 1,12% tổng chi ngân sách nhà nước, góp phần cải thiện chất lượng môi trường, nâng cao chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam trong khu vực.

Trên cơ sở đó, Quốc hội yêu cầu tăng dần tỷ trọng chi ngân sách cho bảo vệ môi trường từ năm 2027, tương ứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế, đồng thời phân cấp mạnh cho địa phương trong quyết định phân bổ và sử dụng nguồn lực. Việc bố trí ngân sách được nhấn mạnh theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên đầu tư cho hạ tầng môi trường thiết yếu như xử lý nước thải, rác thải, phục hồi môi trường các lưu vực sông và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phát triển thị trường các-bon, mở rộng nguồn lực cho tăng trưởng xanh

Một điểm nhấn quan trọng về kinh tế trong Nghị quyết số 247/2025/QH15 là yêu cầu xây dựng và vận hành thị trường các-bon trong nước, hình thành sàn giao dịch các-bon và hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Quốc hội xác định thị trường các-bon không chỉ là công cụ quản lý môi trường mà còn là nguồn lực tài chính mới, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tiếp cận các chuẩn mực phát triển bền vững quốc tế.

Song song với đó, Nghị quyết nhấn mạnh việc đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Các công cụ tài chính xanh như trái phiếu xanh, tín dụng xanh, cùng với cơ chế bảo lãnh rủi ro, được khuyến khích áp dụng nhằm thu hút khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án xử lý chất thải, năng lượng tái tạo, giảm phát thải khí nhà kính và kinh tế tuần hoàn.

Trong đó, việc xây dựng và triển khai các chương trình tín dụng xanh cần ưu tiên đầu tư cho các dự án ứng dụng công nghệ giảm phát thải khí nhà kính, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo và xử lý ô nhiễm môi trường. Gắn với đó là hỗ trợ các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp nâng cao năng lực thẩm định, đánh giá rủi ro và hiệu quả môi trường của các dự án, chương trình đầu tư theo tiêu chí xanh.

Quốc hội cũng yêu cầu phát huy vai trò của các quỹ bảo vệ môi trường, thúc đẩy đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) và mở rộng hợp tác quốc tế để tranh thủ nguồn lực tài chính, công nghệ và tri thức cho chuyển đổi xanh. Việc thúc đẩy các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế các-bon thấp được xem là giải pháp căn cơ nhằm mở rộng không gian phát triển, nâng cao chất lượng tăng trưởng và bảo đảm hài hòa giữa mục tiêu kinh tế với bảo vệ môi trường.