Cận cảnh các công trình xử lý rác tiền tỉ bỏ hoang ở Cao Bằng

Trước áp lực ngày càng lớn từ khối lượng rác thải sinh hoạt phát sinh, tỉnh Cao Bằng đã triển khai nhiều dự án xây dựng khu xử lý rác, chủ yếu sử dụng phương pháp chôn lấp và lò đốt rác.

Theo Báo cáo số 2643 của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, trong gần 4 năm qua, tỉnh đã có một số bước tiến trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải, với 16 cơ sở xử lý được cải tạo hoặc xây mới.

Tuy nhiên, nhiều khu xử lý rác vẫn tồn tại hàng loạt bất cập. Tại bãi chôn lấp xã Trà Lĩnh (huyện Trùng Khánh), hệ thống xử lý nước rỉ rác bị bỏ không dù từng được đầu tư cải tạo với vốn hơn 15 tỉ đồng.

Bãi rác có nhà điều hành và hệ thống xử lý nước rỉ rác, nhưng công trình chưa từng được đưa vào vận hành chính thức. Một số thiết bị đã bị mất trộm, gây thất thoát tài sản công.

Quy trình chôn lấp tại đây cũng không được thực hiện đúng kỹ thuật. Đất đổ vào ô chôn lấp với khối lượng lớn từ các điểm sạt lở, làm thu hẹp diện tích bãi rác và vi phạm quy định xử lý vệ sinh môi trường.

Tình trạng tương tự diễn ra tại khu xử lý rác xã Hòa An (thị trấn Nước Hai cũ), nơi không có cổng rào, không công nhân trông coi và hệ thống xử lý nước rỉ rác đã xuống cấp, vùi lấp, không còn sử dụng được.

Ô chôn lấp đã đầy, rác thải đổ tràn lên bề mặt, trong khi thiết bị xử lý rác hoàn toàn vắng bóng. Dự án này được đầu tư trên 18 tỉ đồng.

Đáng chú ý, dự án khu xử lý rác Khuổi Kép - Nà Lần (phường Tân Giang) từng được kỳ vọng trở thành trung tâm xử lý rác chính của nhiều địa phương, nhưng hiện rơi vào tình trạng hoang hóa sau hơn 10 năm triển khai.

Tổng vốn đầu tư ban đầu 25 tỉ đồng, sau nhiều lần điều chỉnh đã tăng gần gấp đôi, lên tới gần 50 tỉ đồng. Không chỉ dở dang đầu tư, tại bãi rác này từng được xây dựng thêm một lò đốt rác trị giá 2,8 tỉ đồng (nguồn vốn Khoa học Công nghệ) với công suất 500 kg/giờ.

Nhưng từ sau vận hành thử nghiệm vào năm 2017, lò đốt này chưa từng được bàn giao chính thức, hiện đã hư hỏng, máy móc han gỉ, nhà xưởng xuống cấp nghiêm trọng.

Tại thời điểm khảo sát ngày 29.7, khu vực này chỉ còn xử lý rác bằng phương pháp chôn lấp thủ công. Hệ thống máy móc, thiết bị và công trình xử lý nước rỉ rác đều đã hỏng hoàn toàn.

Trong khi đó, các ô chôn lấp đã đầy trên 80%, chỉ còn một ô (số 02) còn khả năng tiếp nhận rác thải. Tuy nhiên, với lượng rác phát sinh ngày càng tăng, ô này cũng được dự báo sẽ quá tải trong thời gian tới.

Cả 3 dự án xử lý rác thải trên đều do Công ty Đầu tư phát triển và Môi trường tỉnh Cao Bằng làm chủ đầu tư kiêm nhà thầu thi công.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cao Bằng, bắt nguồn từ ngay khâu khảo sát, thiết kế ban đầu. Các thông số kỹ thuật và phương án thiết kế không phù hợp với điều kiện thực tế, vượt quá định mức đầu tư, dẫn đến tình trạng “đầu tư xong không thể vận hành”.

Trước những tồn tại kéo dài, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đã kiến nghị UBND tỉnh Cao Bằng chỉ đạo các đơn vị liên quan phối hợp rà soát, kiểm tra tổng thể lại toàn bộ các dự án đang bỏ không để đánh giá, xử lý các sai phạm và kịp thời điều chỉnh.

Đồng thời, sớm ban hành giá tối đa dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt để tháo gỡ khó khăn trong đấu thầu, thanh toán hợp đồng vận hành.