Tăng khả năng tiếp cận tài nguyên học tập, giảm nghèo thông tin trong giáo dục

Chuyển biến tích cực trong năng lực số của giáo viên và học sinh

Theo ông Nguyễn Minh Đạo - Hiệu trưởng Trường THPT Lam Kinh (Thanh Hóa), thời gian qua, khả năng tiếp cận thông tin và ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên, học sinh nhà trường có nhiều chuyển biến tích cực.

Phần lớn giáo viên đã chủ động ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và quản lý. Các phần mềm như PowerPoint, Zoom, hệ thống quản lý học sinh, điểm số trực tuyến được sử dụng thường xuyên, góp phần hiện đại hóa hoạt động dạy học. Nhiều giáo viên trẻ thể hiện sự sáng tạo trong thiết kế bài giảng điện tử, ứng dụng công cụ số để tăng tính tương tác, giúp giờ học sinh động hơn.

Tuy nhiên, một số giáo viên lớn tuổi vẫn gặp khó khăn khi sử dụng các phần mềm mới, nền tảng trực tuyến, do chưa được đào tạo bài bản.

Học sinh có khả năng tiếp cận nhanh với các thiết bị công nghệ và nguồn thông tin trên Internet. Phần lớn các em biết khai thác tài liệu, video bài giảng trực tuyến và sử dụng công nghệ hỗ trợ học tập. Tuy nhiên, một số em còn hạn chế trong chọn lọc thông tin, còn sử dụng thiết bị công nghệ cho mục đích giải trí nhiều hơn học tập.

“Nhìn chung, giáo viên và học sinh Trường THPT Lam Kinh có khả năng tiếp cận, ứng dụng công nghệ thông tin ở mức khá tốt. Nhà trường sẽ tiếp tục tăng cường công tác tập huấn kỹ năng số, hướng dẫn sử dụng công nghệ an toàn, hiệu quả; đồng thời khuyến khích đổi mới phương pháp dạy học gắn với chuyển đổi số trong giáo dục”, ông Nguyễn Minh Đạo cho hay.

Nhằm nâng cao khả năng tiếp cận thông tin, tri thức và ứng dụng công nghệ trong dạy - học, ông Nguyễn Minh Đạo cho biết, Trường THPT Lam Kinh đã và đang triển khai nhiều mô hình, giải pháp thiết thực.

Trước hết là mô hình “Lớp học thông minh” – nơi mỗi lớp được trang bị tivi thông minh, máy chiếu, máy tính kết nối Internet. Nhờ đó, giáo viên có thể trình chiếu bài giảng, video, hình ảnh trực quan, trong khi học sinh được khuyến khích tra cứu, thảo luận, thực hành trực tiếp trên thiết bị công nghệ. Mô hình này không chỉ giúp giờ học sinh động hơn mà còn hình thành thói quen học tập chủ động và sáng tạo. Cùng với đó, nhà trường đang xây dựng kế hoạch ứng dụng các nền tảng học tập trực tuyến, xây dựng thư viện số.

Một điểm nhấn khác là “Kho học liệu số dùng chung”, nơi các tổ chuyên môn chia sẻ bài giảng điện tử, đề kiểm tra, tài liệu tham khảo. Kho học liệu được sắp xếp theo từng môn học, khối lớp, giúp giáo viên và học sinh dễ dàng truy cập, tra cứu.

Ngoài ra, các buổi sinh hoạt chuyên đề, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin được tổ chức định kỳ, giúp giáo viên cập nhật phương pháp giảng dạy mới, trao đổi kinh nghiệm thực tiễn.

Những mô hình và giải pháp trên đã từng bước góp phần thúc đẩy việc học tập chủ động, sáng tạo của học sinh; đồng thời nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ của giáo viên. Nhà trường sẽ tiếp tục duy trì, mở rộng các mô hình này, gắn với lộ trình chuyển đổi số trong giáo dục giai đoạn 2025-2030.

Rào cản, giải pháp “giảm nghèo thông tin” trong nhà trường

Dù có nhiều nỗ lực, Trường THPT Lam Kinh vẫn gặp không ít khó khăn trong quá trình mở rộng khả năng tiếp cận thông tin và tài nguyên học tập.

Về hạ tầng và thiết bị: Một số phòng học, phòng bộ môn chưa được trang bị đầy đủ thiết bị trình chiếu, máy tính, hoặc đường truyền Internet ổn định. Một bộ phận học sinh ở vùng xa trường, điều kiện kinh tế khó khăn nên chưa có thiết bị học tập cá nhân (máy tính, điện thoại thông minh) hoặc kết nối Internet tại nhà.

Về kỹ năng công nghệ thông tin: Một số giáo viên lớn tuổi còn hạn chế kỹ năng sử dụng các phần mềm, ứng dụng mới trong dạy học trực tuyến và khai thác tài nguyên số. Học sinh tuy sử dụng thiết bị công nghệ thành thạo nhưng chưa biết cách tìm kiếm, chọn lọc, sử dụng thông tin học tập chính xác, an toàn.

Về nguồn tài nguyên học tập số: Tài nguyên học tập trực tuyến phong phú nhưng chưa được hệ thống hóa theo chương trình, dẫn đến việc khai thác còn tự phát. Nhà trường chưa có kho học liệu dùng chung, khiến việc chia sẻ, trao đổi tài liệu giữa giáo viên và học sinh còn hạn chế.

Về thói quen và nhận thức: Một bộ phận giáo viên và học sinh vẫn giữ thói quen dạy - học truyền thống, ngại thay đổi phương pháp, ít khai thác học liệu điện tử. Một số học sinh sử dụng Internet nhiều cho giải trí, mạng xã hội, chưa tập trung cho mục đích học tập.

“Những khó khăn trên ảnh hưởng đến hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học. Nhà trường cần tiếp tục đầu tư hạ tầng, tổ chức tập huấn kỹ năng số cho giáo viên và học sinh, đồng thời xây dựng kho học liệu số nội bộ để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập”, ông Nguyễn Minh Đạo chia sẻ.

Để khắc phục những hạn chế nêu trên, ông Nguyễn Minh Đạo cho biết, nhà trường sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp.

Thứ nhất, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ. Cụ thể, nâng cấp hệ thống mạng Internet, phủ sóng wifi ổn định tại các khu vực phòng học, phòng bộ môn và thư viện. Trang bị thêm máy tính, máy chiếu, tivi thông minh, thiết bị hỗ trợ dạy học trực tuyến cho các tổ chuyên môn. Khuyến khích xã hội hóa, huy động nguồn lực từ phụ huynh và các tổ chức để hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn về thiết bị học tập.

Thứ hai, nâng cao năng lực công nghệ thông tin cho giáo viên và học sinh thông qua tổ chức các lớp tập huấn định kỳ về kỹ năng sử dụng phần mềm dạy học, thiết kế bài giảng điện tử, khai thác học liệu số. Bồi dưỡng kỹ năng tìm kiếm, chọn lọc và sử dụng thông tin an toàn, hiệu quả cho học sinh. Tạo điều kiện cho giáo viên trẻ hỗ trợ, kèm cặp đồng nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ mới.

Thứ ba, phát triển và quản lý nguồn học liệu số. Cụ thể, xây dựng kho học liệu điện tử của trường, bao gồm bài giảng, đề thi, tài liệu tham khảo và các video bài giảng. Khuyến khích giáo viên chia sẻ tài nguyên, xây dựng ngân hàng bài giảng trực tuyến và liên kết với các nền tảng học tập mở.

Thứ tư, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá với việc tăng cường sử dụng công nghệ trong dạy học; đa dạng hóa hình thức kiểm tra, đánh giá qua các ứng dụng, phần mềm trực tuyến.

Thứ năm, tuyên truyền, nâng cao nhận thức và định hướng sử dụng Internet an toàn. Nhà trường tổ chức chuyên đề, buổi sinh hoạt hướng dẫn học sinh kỹ năng số, văn hóa ứng xử trên mạng, phòng tránh thông tin xấu độc. Xây dựng môi trường học tập số lành mạnh, giúp học sinh sử dụng Internet phục vụ học tập và phát triển năng lực bản thân.