TS Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 đề xuất những nội dung cần bồi dưỡng, bổ sung kiến thức cho đội ngũ giáo viên phổ thông.

Khác biệt trong đào tạo

- Theo bà, sự khác biệt giữa chương trình đào tạo giáo viên theo yêu cầu Chương trình GDPT 2018 và chương trình đào tạo giáo viên trước đó là gì?

- Chương trình đào tạo giáo viên theo Chương trình GDPT 2018 đặt ra những yêu cầu mới đối với giáo viên và tập trung vào phát triển các kỹ năng thực tiễn, phương pháp dạy học hiện đại. Cụ thể:

Về chương trình đào tạo: Chương trình mới tập trung đào tạo các kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp để giáo viên có thể áp dụng vào thực tiễn giảng dạy; đưa ra các nội dung giáo dục phổ thông mới nhất, giúp sinh viên có cái nhìn toàn diện về hệ thống giáo dục phổ thông. Chương trình mới đồng thời tập trung phát triển kỹ năng giảng dạy, giúp sinh viên có thể thiết kế bài giảng, sử dụng công nghệ, tạo điều kiện cho học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập. Chương trình có nhiều hoạt động thực tế, giúp sinh viên tiếp cận thực tiễn giảng dạy, phát triển kỹ năng thực hành.

Chương trình mới đưa ra các nội dung đào tạo kỹ năng mềm, giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, lãnh đạo, quản lý thời gian... Cùng đó, chú trọng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy; nghiên cứu khoa học và phương pháp giảng dạy hiện đại. Chương trình giáo viên đáp ứng Chương trình GDPT 2018 cũng tập trung tăng cường sử dụng tiếng Anh, giúp giáo viên cải thiện khả năng giao tiếp và nắm bắt kiến thức mới nhất từ các nguồn tài liệu chuyên ngành.

Về phương pháp dạy học: Chương trình GDPT 2018 đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với chương trình đào tạo sinh viên các trường đại học sư phạm. Từ đó, trường đại học sư phạm phải điều chỉnh phương pháp giảng dạy để phù hợp với yêu cầu mới. Các phương pháp giảng dạy truyền thống như giảng bài, thảo luận lớp, thực hành, tự học... vẫn sử dụng, tuy nhiên được cải tiến, phát triển và đa dạng hơn, giúp sinh viên đạt các kỹ năng cần thiết đáp ứng yêu cầu chương trình mới. Các phương pháp giảng dạy được áp dụng có đặc điểm sau: Giải quyết vấn đề, xuất hiện các tình huống, hoạt động học tập đa dạng, có các dự án học tập, học tập trực tuyến.

TS Nguyễn Thị Việt Nga.

Về đánh giá kết quả học tập: Trước đây, hầu hết các trường đại học sư phạm sử dụng hệ thống điểm số để đánh giá sinh viên. Tuy nhiên, với sự thay đổi của chương trình mới, hệ thống đánh giá kết quả học tập có sự thay đổi đáng kể. Theo đó, kết quả học tập phải phản ánh được sự phát triển của năng lực, kỹ năng và thái độ học tập của sinh viên. Điều này đòi hỏi các trường phải xây dựng hệ thống đánh giá dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:

Năng lực và kiến thức chuyên môn: Đánh giá năng lực và kiến thức chuyên môn của sinh viên trên cơ sở kiến thức được truyền đạt trong các môn học. Kỹ năng: Đánh giá khả năng sử dụng kiến thức và kỹ năng chung để giải quyết các vấn đề phức tạp, cũng như khả năng làm việc độc lập, nhóm. Thái độ học tập: Đánh giá sự chăm chỉ, nghiêm túc, ham muốn học tập của sinh viên.

Hệ thống đánh giá kết quả học tập theo Chương trình mới còn yêu cầu các trường đại học sư phạm phải áp dụng hình thức đánh giá đa dạng như đánh giá bài tập, thuyết trình, báo cáo, đồ án, thực tập, đánh giá đồng nghiệp... Nhờ đó, sinh viên được đánh giá dựa trên nhiều phương diện khác nhau, giúp cải thiện chất lượng học tập, giáo dục.

Tuy nhiên, thay đổi hệ thống đánh giá kết quả học tập cũng đòi hỏi các trường đại học sư phạm phải thay đổi cách dạy và hướng dẫn sinh viên. Giảng viên cần thiết kế hoạt động giảng dạy và đánh giá phù hợp với hệ thống đánh giá mới để đảm bảo sinh viên có thể phát triển cả về năng lực, phẩm chất.

Tình trạng thiếu giáo viên đang diễn ra ở nhiều địa phương. Ảnh: ITN

Bổ sung kiến thức chuyên ngành và kĩ năng sư phạm

- Với thay đổi như trên, các chương trình bồi dưỡng đã và đang triển khai liệu đã đáp ứng để giúp giáo viên dạy học hiệu quả Chương trình GDPT 2018?

- Các chương trình bồi dưỡng giáo viên đã và đang được triển khai nhằm hỗ trợ giáo viên đáp ứng Chương trình mới. Tuy nhiên để trả lời câu hỏi có hoàn toàn giúp giáo viên dạy học hiệu quả Chương trình mới lại không dễ dàng, cần thời gian và nỗ lực đáng kể từ phía giáo viên.

Chương trình mới có những thay đổi đáng kể so với chương trình trước đó, yêu cầu giáo viên phải cập nhật kiến thức, phương pháp giảng dạy để đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, các chương trình bồi dưỡng giáo viên đang tiếp tục phát triển, cải tiến để hỗ trợ giáo viên trong việc cập nhật kiến thức, kỹ năng mới.

Việc giúp giáo viên dạy học hiệu quả với Chương trình mới là một quá trình liên tục và yêu cầu sự cộng tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cả giáo viên, nhà trường, tổ chức giáo dục và chính phủ. Các chương trình bồi dưỡng đang là một trong những công cụ quan trọng giúp giáo viên đáp ứng Chương trình GDPT 2018. Tuy nhiên, còn nhiều chế độ và cần có sự hỗ trợ, đầu tư lớn hơn từ các bên liên quan để chắc chắn bảo đảm giáo viên có đủ kiến thức, kỹ năng để dạy học hiệu quả chương trình này.

Mỗi giáo viên dự kiến sẽ chỉ còn 1 chứng chỉ bồi dưỡng. Ảnh: ITN

- Vậy cần bồi dưỡng, bổ sung kiến thức cho đội ngũ giáo viên phổ thông như thế nào, theo bà?

- Trên cơ sở phân tích những điểm khác trong chương trình đào tạo giáo viên đáp ứng yêu cầu Chương trình GDPT 2018 với chương trình đào tạo trước đó, đồng thời phân tích khó khăn mà các nhà trường gặp phải, tôi cho rằng cần bồi dưỡng và bổ sung kiến thức cho đội ngũ giáo viên phổ thông về kiến thức chuyên ngành và kĩ năng sư phạm.

Về bồi dưỡng kiến thức chuyên ngành: Tổ chức bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, đặc biệt là kiến thức mới so với Chương trình GDPT 2006. Cụ thể là chuyên đề học tập của các môn học; kiến thức của các môn học/hoạt động giáo dục mới (Khoa học tự nhiên, Tin học công nghệ, Lịch sử - Địa lý, hoạt động trải nghiệm, Giáo dục kinh tế pháp luật).

Về bồi dưỡng các kĩ năng sư phạm, cần tiếp tục bồi dưỡng và nhấn mạnh trong quá trình thực hiện Chương trình mới về phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất năng lực học sinh (đặc biệt quan tâm đến các môn học mới theo từng lớp); về kiểm tra đánh giá năng lực, phẩm chất học sinh; xây dựng công cụ đánh giá trong dạy học các môn tích hợp. Cũng cần tiếp tục bồi dưỡng giáo viên về thiết kế kế hoạch giáo dục môn học; chuyển đổi số trong dạy học và giáo dục, phát triển phẩm chất năng lực học sinh; kỹ năng quản lý lớp học.

Cùng đó là bồi dưỡng giúp giáo viên thực hiện hiệu quả việc tư vấn, hỗ trợ, tạo động lực học tập cho học sinh trong quá trình dạy học và giáo dục; nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng; lựa chọn và sử dụng học liệu dạy học; giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.

Riêng về nhiệm vụ dạy học, giáo viên cần chú trọng đặc biệt đến các kĩ năng: Xây dựng kế hoạch giáo dục tổ chuyên môn, bài dạy, kiểm tra đánh giá, tổ chức hoạt động dạy học và phân tích rút kinh nghiệm bài học.

Ảnh minh họa: ITN

Khuyến nghị hoạt động bồi dưỡng

- Cần tổ chức các hoạt động bồi dưỡng cụ thể ra sao để bổ sung những nội dung kiến thức nói trên cho đội ngũ giáo viên?

- Chương trình GDPT 2018 có nhiều đổi mới, nâng cao yêu cầu đối với giáo viên phổ thông. Để giúp giáo viên hiểu rõ và thực hiện tốt chương trình, khuyến nghị một số hoạt động bồi dưỡng như sau:

Tổ chức các khóa đào tạo về Chương trình GDPT 2018, trong đó bao gồm các chủ đề như yếu tố mới, phương pháp giảng dạy, đánh giá học sinh và giáo viên, quản lý lớp học.

Tổ chức các buổi hội thảo, đào tạo trực tuyến, hội nghị để cập nhật kiến thức mới, chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên phổ thông. Cung cấp tài liệu học tập và các nguồn tài nguyên khác như sách giáo khoa, đề thi thử, bài giảng mẫu và các tài liệu giảng dạy khác.

Khuyến khích giáo viên phổ thông tham gia các chương trình sinh hoạt chuyên môn cụm trường liên quan đến chuyên môn và nghiên cứu khoa học. Đánh giá, định hướng và phát triển các chương trình bồi dưỡng giáo viên để đáp ứng nhu cầu của các giáo viên phổ thông, đồng thời tạo điều kiện cho họ phát triển bản thân và nâng cao năng lực.

Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong đào tạo, bồi dưỡng giáo viên giúp công tác này được thực hiện thường xuyên theo tinh thần “bồi dưỡng lại công việc”. Mọi nội dung tập huấn/bồi dưỡng phải được đưa đến từng tổ/nhóm chuyên môn trong nhà trường. Mỗi sở GD&ĐT cần tham gia tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn của các cơ sở giáo dục trên địa bàn.

- Trân trọng cảm ơn TS Nguyễn Thị Việt Nga!

__________________________________

* Ghi chú: Đề xuất dựa trên cơ sở phân tích điểm khác trong chương trình đào tạo giáo viên đáp ứng yêu cầu Chương trình GDPT 2018 với chương trình đào tạo trước đó và khó khăn mà các nhà trường đang gặp phải.