Chính sách BHXH, BHYT - “Lá chắn” chiến lược trong ứng phó nguy cơ an ninh phi truyền thống

Chính sách BHXH, BHYT - Yếu tố nền tảng trong chính sách an sinh

Tư vấn chính sách BHXH, BHYT cho những lao động trẻ.

Đặc biệt, trong bối cảnh già hóa dân số diễn ra nhanh chóng, nếu không mở rộng diện bao phủ BHXH, đặc biệt là BHXH tự nguyện, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ một bộ phận lớn người cao tuổi không có lương hưu, phải sống phụ thuộc vào gia đình hoặc trợ cấp xã hội. Còn đối với BHXH bắt buộc, nếu không thực hiện quyết liệt, một bộ phận người lao động cũng sẽ đối mặt nguy cơ không có lương hưu hoặc mức lương hưu thấp, không đủ đảm bảo cho cuộc sống. Đây là thách thức lớn trong việc phát triển hệ thống an sinh xã hội bền vững, cũng như công tác đảm bảo an ninh cho đất nước.

Tương tự, an ninh y tế không chỉ là năng lực phòng chống dịch bệnh, mà còn là khả năng bảo đảm mọi người dân được chăm sóc sức khỏe công bằng, hiệu quả. Chính vì thế, việc thực hiện BHYT toàn dân chính là giải pháp quan trọng giúp giảm thiểu rủi ro y tế mang tính phi truyền thống, từ dịch bệnh, bệnh không lây nhiễm, cho đến tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe cộng đồng. Thông qua BHYT, người dân có điều kiện được chăm sóc sức khỏe toàn diện và trọn vòng đời. Đây là yếu tố chính sách đậm tính nhân văn mà Việt Nam đang nỗ lực thực hiện.

Qua đó cho thấy, chính sách BHXH, BHYT không chỉ là chính sách xã hội đơn thuần, mà chính là công cụ quản trị rủi ro quốc gia, góp phần ổn định xã hội, gia tăng niềm tin của người dân vào hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước, từ đó nâng cao năng lực ứng phó với các mối đe dọa phi truyền thống.

Tại Việt Nam, quá trình phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua đã kéo theo tốc độ đô thị hóa nhanh, sự dịch chuyển lao động mạnh mẽ từ khu vực nông thôn sang thành thị, từ khu vực chính thức sang phi chính thức. Thực tế này đã làm nảy sinh nhiều vấn đề như: Một bộ phận lớn người lao động chưa được bảo vệ bởi “lưới an sinh” khi ốm đau, tai nạn, thất nghiệp hoặc hết tuổi lao động. Số liệu thống kê cho thấy, năm 2025, cả nước có gần 45% lao động tham gia BHXH, trong đó có trên 55% lao động trong khu vực phi chính thức; trong khi đó về BHYT đạt trên 95,15% dân số tham gia. Như vậy, hiện vẫn còn bộ phận lớn người dân, người lao động chưa tham gia BHXH, BHYT - đây chính là điều đáng quan ngại, tác động đến an ninh phi truyền thống.

Vẫn đối mặt nhiều thách thức

Mặc dù đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhưng việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức, khó khăn như: Độ bao phủ BHXH còn thấp, đặc biệt trong khu vực lao động phi chính thức; nhận thức của một bộ phận người dân về vai trò của chính sách BHXH chưa đầy đủ; chất lượng dịch vụ y tế, trong đó có chất lượng khám chữa bệnh BHYT chưa đồng đều, còn gây tâm lý e ngại cho người tham gia; gia tăng tình trạng truy cập, đánh cắp dữ liệu an sinh xã hội. Điều này đã tác động một phần tới việc ứng phó với các yếu tố nguy cơ về an ninh phi truyền thống.

Chính sách BHXH, BHYT được coi là “lá chắn” chiến lược trong ứng phó nguy cơ an ninh phi truyền thống.

Vì vậy, để nâng cao khả năng ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, đòi hỏi phải có sự gắn kết chặt chẽ giữa hoạch định chính sách kinh tế, xã hội với mục tiêu bảo đảm an ninh con người. Theo đó, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật BHXH, BHYT theo hướng bao trùm, linh hoạt, lấy người dân, người lao động làm trung tâm; đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rõ việc tham gia BHXH, BHYT chính là đầu tư cho tương lai, không chỉ bảo đảm an sinh cho bản thân mình, mà còn góp phần bảo đảm an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số để tăng tính minh bạch, thuận tiện, qua đó củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống an sinh. Đặc biệt, cần đặt an sinh xã hội vào tổng thể các chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu, già hóa dân số, dịch bệnh và biến động thị trường lao động - vốn là những yếu tố cốt lõi của an ninh phi truyền thống hiện nay.

Chỉ khi nào toàn xã hội nhìn nhận đúng, đủ vai trò của chính sách an sinh xã hội, nhất là chính sách BHXH, BHYT và có ý thức tuân thủ nghiêm, thì mới có thể góp phần hóa giải những thách thức về an ninh phi truyền thống. Và, điều dễ nhận thấy, đó là độ bao phủ BHXH, BHYT càng tăng, thì khả năng “đề kháng” với các yếu tố nguy cơ về an ninh phi truyền thống càng cao, bởi nó giúp giảm thiểu rủi ro xã hội, tăng sức chống chịu trước khủng hoảng và góp phần giữ vững ổn định chính trị, xã hội đất nước.