Mô hình 'Dân vận khéo' trong giảm nghèo bền vững

Khơi thông nguồn lực trong dân, lấy người dân làm chủ thể

Ninh Bình có một số xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nơi tỷ lệ hộ nghèo trước đây còn cao và việc giảm nghèo gặp nhiều thách thức về tính bền vững. Nhận thức rõ rằng giảm nghèo không chỉ là chính sách hỗ trợ mà còn là quá trình vận động ý thức và thay đổi tư duy, tỉnh đã triển khai nhiều mô hình “Dân vận khéo” gắn với xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo tại cơ sở. Trong đó, phương châm “dân biết – dân bàn – dân làm – dân hưởng” được quán triệt sâu sắc, tạo sự đồng thuận trong cả hệ thống chính trị và nhân dân.

Trọng tâm của các mô hình là chuyển từ “cho con cá” sang “cho cần câu”, giúp người dân thoát nghèo thông qua tham gia các tổ sản xuất, hợp tác xã và các mô hình sinh kế phù hợp với điều kiện thực tế từng vùng. Các cấp ủy, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể cơ sở lồng ghép chính sách hỗ trợ đất đai, con giống, đào tạo nghề và chuyển giao khoa học kỹ thuật, tạo “đòn bẩy” để người dân tự tin đầu tư sản xuất.

Anh Nguyễn Văn Thái, Bí thư Chi bộ một thôn thuộc xã Gia Viễn, chia sẻ: “Dân vận hiện nay không phải là mình nói dân nghe, mà là để dân hiểu, dân tin và tự đứng lên thay đổi cuộc sống. Khi cán bộ cùng xuống đồng, tham gia trực tiếp với bà con từ khâu chọn giống đến tìm đầu ra, người dân tự nguyện tham gia và chủ động mở rộng mô hình chứ không còn phải chờ hỗ trợ".

Nhờ cách tiếp cận này, nhiều hộ nghèo trước đây chỉ sản xuất nhỏ lẻ đã chuyển sang sản xuất có kế hoạch, có đầu ra ổn định và khả năng tái đầu tư, đồng thời tinh thần tự lực, tự vươn lên của người dân được phát huy mạnh mẽ. Sự tham gia tích cực của cộng đồng còn giúp các mô hình được duy trì lâu dài, hạn chế tái nghèo và nâng cao trách nhiệm của chính quyền cơ sở.

Nhiều mô hình hiệu quả từ cơ sở, lan tỏa thành phong trào

Từ các thôn, tổ dân phố, nhiều mô hình “Dân vận khéo” được triển khai mang màu sắc riêng và gắn chặt với đời sống kinh tế từng vùng. Ở xã Kim Sơn, mô hình nuôi trồng thủy sản, trồng cói và sản xuất thủ công mỹ nghệ tạo việc làm cho hàng nghìn lao động, trong đó có nhiều lao động thuộc hộ nghèo và cận nghèo. Chính quyền cơ sở phối hợp các đoàn thể vận động người dân tham gia tổ sản xuất, đào tạo kỹ năng, tiếp cận vốn và bao tiêu đầu ra. Nhờ cách làm bài bản, tỷ lệ hộ nghèo ở nhiều xã giảm mạnh qua từng năm và giá trị sản xuất bình quân đầu người tăng đáng kể.

Tại Nho Quan, các chi hội phụ nữ và đoàn thanh niên thành lập mô hình “tiết kiệm xoay vòng”, hỗ trợ cây – con giống và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất xanh – sạch – an toàn. Hộ nghèo được hỗ trợ ban đầu, nhưng quan trọng hơn là được kèm cặp trực tiếp cách chăm sóc cây trồng vật nuôi, hạch toán thu chi và lập kế hoạch phát triển kinh tế. Từ một mô hình nhỏ, nhiều hộ đã mở rộng diện tích, tham gia kinh tế trang trại, tạo việc làm cho lao động khác trong vùng. Việc tổng kết, nhân rộng những mô hình thành công còn góp phần nâng cao nhận thức và tinh thần tự chủ trong phát triển kinh tế của cộng đồng, tạo nên phong trào lan tỏa rộng khắp.

Đối với những hộ nghèo thiếu lao động, người già neo đơn hoặc không còn khả năng phát triển kinh tế, mô hình dân vận tập trung vào trợ giúp an sinh xã hội bền vững như sửa chữa nhà ở, trợ cấp tiền điện, hỗ trợ bảo hiểm y tế và vận động cộng đồng giúp đỡ. Việc này đảm bảo người dân không bị bỏ lại phía sau, đồng thời thể hiện tính nhân văn sâu sắc trong công tác dân vận.

Các mô hình sau khi thành công đều được tổng kết, đánh giá và nhân rộng. Cấp ủy cơ sở tổ chức biểu dương, thi đua, khen thưởng kịp thời, tạo động lực cho các tổ chức, cá nhân tiếp tục lan tỏa những cách làm hay. Phong trào thi đua “Dân vận khéo” vì thế trở thành chất xúc tác, vừa khơi dậy tinh thần đoàn kết trong cộng đồng, vừa góp phần nâng cao năng lực quản lý ở địa phương.

Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 3,07% năm 2021 xuống còn 1,48% năm 2025, hộ cận nghèo còn khoảng 1,9%, cho thấy hiệu quả rõ rệt của mô hình dân vận khéo trong giảm nghèo bền vững, đồng thời tạo nền tảng để người dân tiếp tục vươn lên, phát triển kinh tế gia đình và góp phần vào xây dựng nông thôn mới.

Mô hình “Dân vận khéo” trong giảm nghèo bền vững ở Ninh Bình là minh chứng sinh động cho chủ trương dựa vào dân, khơi dậy ý chí vươn lên và phát huy nội lực để làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.