Chuyển dịch năng lượng xanh – trụ cột mới của hợp tác kinh tế quốc tế

Nhận định này được nhiều chuyên gia chia sẻ tại Hội thảo “Hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng và thương mại tự do” do Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh tổ chức vào chiều ngày 16/12/2025. Chương trình hân hạnh được đồng hành bởi Tổng Công ty Khí Việt Nam – CTCP (PV GAS). 

Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, quá trình chuyển dịch năng lượng đang làm thay đổi căn bản cách các nền kinh tế tiếp cận vấn đề hợp tác và cạnh tranh trong lĩnh vực năng lượng.

Trước đây, hợp tác năng lượng chủ yếu xoay quanh khai thác tài nguyên, nhập khẩu nhiên liệu và bảo đảm nguồn cung. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, trọng tâm đã dịch chuyển sang phát triển năng lượng tái tạo, giảm phát thải và xây dựng hệ thống năng lượng bền vững. Điều này đặt ra yêu cầu mới cho các quốc gia đang phát triển như Việt Nam: vừa phải bảo đảm an ninh năng lượng, vừa phải đáp ứng các tiêu chuẩn xanh ngày càng khắt khe của kinh tế toàn cầu.

Cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam tại COP26 được xem là dấu mốc quan trọng, khẳng định định hướng chuyển dịch năng lượng dài hạn. Trên cơ sở đó, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã xác lập lộ trình ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời và thủy điện, đồng thời từng bước giảm phụ thuộc vào nhiệt điện than.

Trong cấu trúc hệ thống năng lượng tương lai, điện gió ngoài khơi được xác định là trụ cột chiến lược, không chỉ nhờ tiềm năng tài nguyên lớn mà còn bởi khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị năng lượng toàn cầu, từ thiết kế, chế tạo thiết bị đến vận hành và bảo trì. Song song với đó, điện khí LNG được xem là nguồn chuyển tiếp quan trọng nhằm bảo đảm tính ổn định của hệ thống trong giai đoạn quá độ.

Tuy nhiên, chuyển dịch năng lượng xanh không phải là quá trình tuyến tính hay đơn giản. Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực rất lớn về nhu cầu điện tăng trưởng nhanh, trong khi hạ tầng lưới điện và khả năng tích hợp nguồn năng lượng tái tạo còn hạn chế. Bài toán tài chính cũng đặt ra thách thức không nhỏ khi giai đoạn đến năm 2030 đòi hỏi nguồn vốn đầu tư hàng trăm tỷ USD cho cả nguồn điện và lưới truyền tải.

Trong bối cảnh đó, hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng được xem là chìa khóa để Việt Nam rút ngắn quá trình chuyển dịch. Thông qua các cơ chế hợp tác, Việt Nam có thể tiếp cận nguồn tài chính xanh, công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản trị hệ thống năng lượng hiện đại. Các mô hình hợp tác mới không chỉ dừng ở đầu tư, mà còn bao gồm chia sẻ rủi ro, chuyển giao công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành năng lượng.

Có thể khẳng định, chuyển dịch năng lượng xanh đang mở ra một không gian hợp tác kinh tế quốc tế hoàn toàn mới, trong đó lợi ích không chỉ được đo bằng sản lượng điện hay doanh thu, mà còn bằng mức độ bền vững và khả năng thích ứng dài hạn của nền kinh tế. Với định hướng đúng đắn và cách tiếp cận hợp tác thực chất, năng lượng xanh sẽ trở thành nền tảng quan trọng để Việt Nam củng cố an ninh năng lượng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vai trò trong cấu trúc năng lượng khu vực và toàn cầu.