RCEP tạo sức bật mới cho thương mại Thái Nguyên

Mở đường "hút" dòng vốn công nghệ cao

- Thưa ông, sau hơn 3 năm Hiệp định RCEP có hiệu lực, thực trạng triển khai tại Thái Nguyên hiện nay như thế nào? Xin ông chia sẻ những kết quả cụ thể đã đạt được trong hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu của tỉnh?

Ông Phạm Văn Thọ: Cùng với quá trình hội nhập kinh tế của nước ta; trong những năm qua, tỉnh Thái Nguyên đã thu hút được các dự án lớn như: Dự án Tổ hợp công nghệ cao Samsung Thái Nguyên; Dự án Samsung Electro-Mechanics Việt Nam; Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam; Dự án MDF Dongwha Việt Nam; Dự án Hansol Việt Nam; Dự án nghiên cứu, phát triển, kinh doanh, sản xuất sản phẩm điện tử và sản phẩm nhựa; Nhà máy Ket vina II - Thái Nguyên; Dự án đầu tư nghiên cứu sản xuất và tiêu thụ tấm lát sàn PVC…

10 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất nhập khẩu của cả tỉnh ước đạt 42,6 tỷ USD; trong đó, giá trị xuất khẩu hàng hóa ước đạt 25,9 tỷ USD, tăng 7,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Tính riêng giá trị xuất khẩu vào thị trường các nước RCEP đạt 5,7 tỷ USD, chiếm 23,4% trong giá trị xuất khẩu của tỉnh. Các mặt hàng xuất khẩu vào thị trường RCEP đa dạng, tập trung các mặt hàng chủ yếu là điện thoại di động, máy tính bảng, máy tính xách tay, các sản phẩm, máy móc, thiết bị linh kiện, phụ kiện trong lĩnh vực điện tử, tấm module năng lượng mặt trời, các sản phẩm từ vải, dệt, may mặc, thời trang; tấm lát sàn bằng nhựa, các sản phẩm khác từ nhựa, plastics; các sản phẩm bằng gỗ; gỗ ván ép, ván lát sàn.

Tính riêng giá trị nhập khẩu từ thị trường các nước RCEP đạt 13,7 tỷ USD, chiếm 88,4% trong tổng giá trị nhập khẩu của tỉnh; với các mặt hàng chủ yếu là các sản phẩm, máy móc, thiết bị linh kiện trong lĩnh vực điện tử, các sản phẩm, phụ tùng linh kiện từ kim loại dùng cho máy móc phục vụ sản xuất hàng hóa; các sản phẩm, vật tư... từ nhựa, plastics; các sản phẩm, vật tư, nguyên liệu từ vải, dệt, may mặc, thời trang; dụng cụ về quang học như khung và gọng, mắt kinh, thấu kính; sản phẩm từ giấy như tem nhãn, mác các loại.

- Với vai trò là cơ quan tham mưu và đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, Sở Công Thương đã triển khai những chương trình, hoạt động cụ thể nào để hỗ trợ doanh nghiệp Thái Nguyên tiếp cận thông tin, nâng cao năng lực và tận dụng cơ hội từ RCEP, thưa ông? 

Ông Phạm Văn Thọ: Căn cứ Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 4/1/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Kế hoạch thực hiện Hiệp định RCEP; Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành Kế hoạch số 50/KH-UBND ngày 28/3/2022 về thực hiện Hiệp định RCEP trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Theo đó, kế hoạch đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành và các tổ chức liên quan nhằm triển khai thực hiện đầy đủ và khai thác có hiệu quả Hiệp định RCEP trên địa bàn tỉnh. 

Các sở, ban, ngành và các tổ chức liên quan chủ động triển khai theo chức năng của ngành và phạm vi quản lý của địa phương, cụ thể hóa thành các nhiệm vụ gắn với nhiệm vụ chính trị, chuyên môn được giao, bao gồm các nội dung: Thông tin, dự báo về các thị trường xuất nhập khẩu, thị trường trong nước để các doanh nghiệp Thái Nguyên có thể kịp thời nắm bắt các thông tin, yêu cầu về kỹ thuật, quy định về quản lý xuất nhập khẩu hàng hóa của các nước trong Hiệp định RCEP;

Đẩy mạnh các chương trình xúc tiến thương mại, xúc tiến đầu tư qua đó phát triển quan hệ thương mại, thu hút đầu tư nước ngoài vào những lĩnh vực trọng điểm; Tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trong quá trình đầu tư, sản xuất kinh doanh theo đúng các quy định của pháp luật và cam kết trong Hiệp định RCEP; Đảm bảo việc thực hiện cơ chế tham vấn, lấy ý kiến các đối tượng có liên quan trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật;

Tham mưu cho UBND tỉnh phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đầu mối về hội nhập kinh tế quốc tế thuộc Bộ Công Thương, các Bộ, ngành Trung ương, các địa phương để đảm bảo việc thực hiện Hiệp định được hiệu quả;

Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính nhằm tạo lập và củng cố nền hành chính năng động, dân chủ, hiện đại; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong cải cách thủ tục hành chính, tăng cường cung cấp dịch vụ công trực tuyến, nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI);

Triển khai thực hiện các chính sách xã hội, bao gồm chính sách hỗ trợ tài chính, đào tạo, đào tạo lại chuyển đổi nghề nghiệp; cung cấp các dịch vụ tư vấn, giới thiệu việc làm,... để hỗ trợ người lao động khi mất việc làm do các doanh nghiệp không đứng vững được trong quá trình cạnh tranh.

Tăng cường nội lực để bứt phá

- Bên cạnh những cơ hội, rõ ràng việc thực thi RCEP cũng đặt ra không ít thách thức. Doanh nghiệp Thái Nguyên đang gặp phải những khó khăn, rào cản cụ thể nào trong quá trình tham gia, từ khâu thủ tục, quy tắc xuất xứ cho tới năng lực cạnh tranh và khả năng thâm nhập thị trường khu vực? Ông đánh giá thế nào về mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp?

Ông Phạm Văn Thọ: Có thể nói, RCEP mở ra một không gian kinh tế rộng lớn, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam nói chung và Thái Nguyên nói riêng thâm nhập sâu hơn vào thị trường khu vực. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành hiện thực, doanh nghiệp địa phương vẫn đang đối mặt với không ít thách thức.

Trước hết là hạn chế về thông tin và hiểu biết thị trường. Mỗi quốc gia trong khối RCEP như Nhật Bản, Hàn Quốc đến Úc, New Zealand hay Trung Quốc đều có những quy định, tiêu chuẩn và văn hóa kinh doanh rất khác nhau. Nhiều doanh nghiệp ở Thái Nguyên chưa được tiếp cận đầy đủ dữ liệu về nhu cầu, thị hiếu, tiêu chuẩn kỹ thuật của từng nước nên việc xây dựng chiến lược tiếp cận phù hợp còn lúng túng.

Một rào cản lớn khác là yêu cầu về kỹ thuật và chất lượng. Các thị trường phát triển trong khối RCEP đặt ra tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, môi trường, lao động, truy xuất nguồn gốc hay nhãn mác. Trong khi đó, phần lớn doanh nghiệp Thái Nguyên là doanh nghiệp nhỏ và vừa, năng lực sản xuất còn hạn chế, vốn ít, công nghệ chưa hiện đại, nên khó đạt được các chứng nhận quốc tế cần thiết.

Ngoài ra, chi phí logistics và hạ tầng cũng là điểm nghẽn đáng kể. Thái Nguyên là tỉnh trung du, xa các cảng biển lớn, khiến chi phí vận chuyển, lưu kho, bảo quản hàng hóa tăng cao. Dịch vụ logistics quốc tế còn thiếu, doanh nghiệp phụ thuộc vào khâu trung gian, làm giảm lợi nhuận.

Một vấn đề nữa là nhân lực. Nhiều doanh nghiệp chưa có đội ngũ am hiểu luật thương mại quốc tế, kỹ năng đàm phán hay năng lực sử dụng thương mại điện tử xuyên biên giới. Ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh và tiếng Trung cũng còn là rào cản. Vì vậy, khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan trong RCEP còn thấp, doanh nghiệp chưa quen với việc tự xin cấp chứng nhận xuất xứ (C/O).

- Để giúp doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh khai thác hiệu quả hơn lợi thế từ RCEP trong thời gian tới, Sở Công Thương có những kiến nghị, giải pháp gì, thưa ông?

Ông Phạm Văn Thọ: Để giúp doanh nghiệp Thái Nguyên khai thác hiệu quả hơn các cơ hội từ Hiệp định RCEP, Sở Công Thương xác định cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa địa phương với các Bộ, ngành Trung ương và hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Trước hết, chúng tôi kiến nghị Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành liên quan tiếp tục hỗ trợ địa phương phân tích, cung cấp thông tin chuyên sâu về thị trường các nước trong khối RCEP, đặc biệt là xu hướng tiêu dùng, yêu cầu kỹ thuật và thị hiếu của từng nhóm hàng. Đồng thời, đề nghị hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm thế mạnh của Thái Nguyên tại thị trường khu vực, cung cấp thường xuyên thông tin về rào cản kỹ thuật và cách thức vượt qua, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong hoạt động xuất khẩu.

Bên cạnh đó, đề nghị các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục cập nhật danh mục đối tác nhập khẩu uy tín, có nhu cầu đối với các sản phẩm chủ lực của tỉnh như điện tử, cơ khí, gỗ lát sàn, may mặc hay trà hữu cơ. Việc tổ chức các chương trình kết nối giao thương trực tiếp hoặc trực tuyến với các doanh nghiệp trong khối RCEP cũng là giải pháp thiết thực giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, tìm kiếm cơ hội hợp tác bền vững.

Về phía địa phương, một số giải pháp ngành Công Thương Thái Nguyên tập trung triển khai trong thời gian tới gồm: Tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về chủ trương về hội nhập kinh tế, trong đó có Hiệp định RCEP; hỗ trợ cung cấp thông tin nhằm góp phần nâng cao nhận thức cho các doanh nghiệp, thay đổi tư duy kinh doanh đối với thị trường khu vực RCEP, tìm hiểu văn hóa của các nước thuộc thị trường khu vực RCEP, các tập quán kinh doanh và tư duy bán hàng cho người tiêu dùng ở các nước có yêu cầu cao về chất lượng.

Khuyến khích các doanh nghiệp của tỉnh mạnh dạn đa dạng nghiên cứu, hóa các sản phẩm mà thị trường có nhu cầu, thay vì việc chỉ tập trung ở những số lượng hữu hạn, các sản phù hợp với văn hóa, xu hướng, nhu cầu sử dụng của thị trường các nước thuộc khu vực RCEP.

Cùng với đó, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tiếp tục thúc đẩy thu hút các dự án đầu tư vào tỉnh Thái Nguyên vào các lĩnh vực, ngành có lợi thế để tận dụng các cơ hội từ RCEP và các FTA khác.

Xin cảm ơn ông!