Phim doanh thu thấp vì kém hấp dẫn?

Trong những năm gần đây, điện ảnh Việt chứng kiến nhiều phim ra rạp nhưng nhanh chóng thất bại về doanh thu, thậm chí thua lỗ thảm hại chỉ sau vài ngày chiếu.

Phim đoạt giải Bông sen Vàng và nghịch lý doanh thu

Theo giới phê bình điện ảnh, ngoài nguyên nhân “ế vì dở”, doanh thu thị trường chưa hẳn đã phản ánh đầy đủ về chất lượng phim. Không ít phim thất bại không phải do chất lượng kém hay ít hấp dẫn, mà vì nhiều lý do khách quan. Phim hoạt hình “Trạng Quỳnh nhi: Truyền thuyết Kim Ngưu” vừa được trao giải Bông Sen Vàng tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 là ví dụ điển hình.

“Trạng Quỳnh nhí” do NSƯT Trịnh Lâm Tùng đạo diễn, sau khi ra rạp vào tháng 6/2025, phim chỉ thu về khoảng 3,2 tỷ đồng - một con số quá khiêm tốn so với kỳ vọng dành cho một tác phẩm được trao giải cao nhất đối với thể loại phim Hoạt hình.

Tiến sĩ Ngữ văn Hà Thanh Vân nhận định, đây là bộ phim hoạt hình Việt Nam hay nhất bà từng xem. Bất cứ một phụ huynh nào có trách nhiệm với con trẻ đều lựa chọn và xem cùng con. TS Hồ Trọng Minh - giảng viên Trường ĐH Mỹ thuật Việt Nam cũng nhận xét, đây là bộ phim hoạt hình mà khi xem, thấy bản thân mình trong đó.

Mặc dù được khán giả khen ngợi và giới chuyên môn đánh giá cao, nhưng “Trạng Quỳnh nhí” vẫn thất bại doanh thu và buộc rời rạp. Giới phê bình cho rằng, bài toán ở đây không nằm ở chất lượng, vấn đề lớn hơn xuất phát từ bối cảnh thị trường. Khán giả hoạt hình Việt vốn đã quen với Pixar, Disney hay DreamWorks… những hãng có kinh phí gấp hàng chục lần, sở hữu hệ sinh thái nhân vật, loạt phim dài hơi.

Câu chuyện tương tự diễn ra với phim “Đồi hành xác” của đạo diễn Lương Đình Dũng. Phim theo đuổi dòng kinh dị dân gian - một hướng đi khá mới nhưng chỉ thu về 2,1 tỷ đồng trước khi rút khỏi rạp. Ở trường hợp này, yếu tố hấp dẫn không đủ mạnh để tạo lợi thế cạnh tranh, đặc biệt trong giai đoạn có nhiều phim kinh dị ngoại được đầu tư mạnh về hình ảnh và nhịp dựng.

Theo nhà phê bình Lê Hồng Lâm, việc các phim có nỗ lực sáng tạo nhưng doanh thu thấp cho thấy sự “lệch pha” ngày càng rõ giữa sản phẩm và thị hiếu, giữa giá trị nghệ thuật và khả năng thương mại. Điều đó không đồng nghĩa phim chất lượng thấp hay kém hấp dẫn, mà do tác phẩm hấp dẫn không đúng nhóm khán giả có thói quen tới rạp. Đồng thời, không ít phim tốt nhưng lại rơi vào tình thế khán giả không biết tới sự tồn tại của phim. Truyền thông mờ nhạt khiến tác phẩm không tạo được hiệu ứng, dẫn tới số suất chiếu ít, giờ chiếu xấu và doanh thu tụt dốc.

Bên cạnh đó, khán giả Việt thường ưu tiên phim ngoại có thương hiệu. Những phim nội dung tốt nhưng không thuộc dòng giải trí dồn dập sẽ khó cạnh tranh, đặc biệt khi ra rạp cùng thời điểm với “bom tấn” quốc tế. Ngoài ra, có những nguyên nhân mang tính hệ thống, như ngân sách sản xuất hạn chế, thiếu đội ngũ biên kịch chuyên nghiệp, thiếu chiến lược dài hạn cho tác phẩm.

Định kiến “ế vì dở” bóp nghẹt nhà làm phim

Dù vậy giới phê bình cũng cho rằng, không thể phủ nhận nhiều phim Việt “ế vì dở”. Năm 2022 được xem là “cú sốc lớn” của điện ảnh Việt khi hàng loạt tác phẩm ra mắt rồi biến mất chỉ trong 7 - 10 ngày. Trong đó, “Huyền sử vua Đinh” là ví dụ rõ nét khi doanh thu chỉ đạt 43 triệu đồng sau 10 ngày công chiếu. Kịch bản rời rạc, dựng phim cẩu thả… khiến tác phẩm không đáp ứng được tiêu chuẩn tối thiểu của một phim chiếu rạp.

Cùng năm, phim “Virus cuồng loạn” với doanh thu 157 triệu đồng cũng cho thấy sự thiếu trọn vẹn trong sản xuất. Mạch truyện rời rạc, các cảnh chuyển tiếp đột ngột, logic xây dựng thế giới zombie vô lý; thậm chí thông điệp về an toàn thực phẩm xuất hiện đột ngột ở phần kết khiến khán giả không khỏi buồn cười.

Cùng thời gian này, phim “Kẻ thứ ba” do Lý Nhã Kỳ đầu tư 33 tỷ đồng để sản xuất nhưng chỉ thu về 1 tỷ đồng. Diễn xuất không đạt của nhân vật trung tâm khiến bộ phim đánh mất điểm tựa cảm xúc, còn câu chuyện vốn có tiềm năng lại không được triển khai hiệu quả. Trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt, hạn chế này khiến phim gần như không có cơ hội.

Mới đây nhất, các phim như: “Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu” (153 triệu đồng), Biệt đội hot girl (67,9 triệu đồng), Bịt mắt bắt nai (696 triệu đồng)… phải rời rạp trong âm thầm. Hầu hết các phim đều có vấn đề về chất lượng, đặc biệt là sự cẩu thả trong sản xuất. Nhiều bộ phim ra rạp nhưng chất lượng chỉ tương đương webdrama, thiếu điểm nhấn, không cảm xúc, yếu kỹ thuật, và vô lý trong nhiều tình tiết.

Nhìn từ các ví dụ đó, có thể thấy khi phim thực sự yếu, lỏng lẻo về nội dung, kém chuyên nghiệp trong kỹ thuật và thiếu sức thuyết phục sẽ không thu hút được khán giả. Tuy nhiên, khi phim chất lượng tốt nhưng vẫn thất bại vì sai chiến lược phát hành, lệch pha so với thị hiếu khán giả.

Doanh thu là thước đo của thị trường nhưng không phải là thước đo duy nhất của giá trị nghệ thuật. Nhiều phim Việt đoạt giải quốc tế vẫn khiêm tốn doanh thu khi công chiếu. Điều quan trọng là nhìn nhận doanh thu thấp không đồng nghĩa với thất bại toàn diện. Đôi khi, những tác phẩm chưa tạo cơn sốt phòng vé hôm nay lại đặt nền móng cho sự thay đổi vào ngày mai.

Theo giới chuyên gia, điện ảnh Việt đang trong quá trình chuyển mình, việc những phim chất lượng tốt nhưng doanh thu thấp không phải tín hiệu đáng sợ, mà là minh chứng cho sự thử nghiệm và phân hóa mạnh mẽ của thị trường. Quan trọng là mỗi thất bại cần được nhìn nhận đúng bản chất, để các nhà làm phim không bị bóp nghẹt bởi định kiến “ế vì dở.