Energy Asia 2025 khai mạc: Châu Á chủ động dẫn dắt chuyển đổi năng lượng

Hướng đến tương lai bền vững

Sáng 16/6 tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia), sự kiện Energy Asia 2025 chính thức khai mạc, đánh dấu sự trở lại của một trong những diễn đàn hàng đầu khu vực về định hình tư duy và thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực năng lượng. Với chủ đề "Thúc đẩy chuyển dịch năng lượng của châu Á", sự kiện năm nay tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm của châu Á trong tiến trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Trong bối cảnh thế giới đứng trước hàng loạt thách thức, từ biến động địa chính trị, cho đến các chính sách kinh tế thương mại thay đổi, Hội nghị Energy Asia 2025 diễn ra như một lời khẳng định, châu Á không chờ đợi, mà đang chủ động dẫn dắt cuộc chơi năng lượng toàn cầu bằng cách tiếp cận thực tế, công bằng và đầy trách nhiệm.

Thủ tướng Chính phủ Malaysia Anwar Ibrahim, trong bài phát biểu khai mạc, đã gửi thông điệp mạnh mẽ về tinh thần đoàn kết khu vực Đông Nam Á (ASEAN). Ông mở đầu bằng cách đánh giá cao nỗ lực của Petronas, tập đoàn năng lượng thuộc Chính phủ trong việc tổ chức hội nghị giữa lúc "thời khắc khẩn cấp" đang bao trùm lên ngành năng lượng toàn cầu.

"Châu Á vẫn là động lực tăng trưởng", ông Anwar Ibrahim nói, đồng thời nhấn mạnh rằng khu vực ASEAN cần một cách tiếp cận thực tiễn, không vội vàng loại bỏ nhiên liệu hóa thạch mà quên mất nhu cầu thực tế của hàng trăm triệu người dân và hàng nghìn ngành công nghiệp vẫn đang phụ thuộc vào nguồn năng lượng truyền thống. 

"Chúng ta cần một quá trình chuyển đổi năng lượng có trách nhiệm và công bằng", Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim nhận định. 

Bài phát biểu của Thủ tướng Anwar cũng phản ánh một chiều sâu triết lý đáng chú ý, rằng chính sự hợp tác chân thành giữa các quốc gia, chứ không phải cạnh tranh địa chính trị hay bảo hộ thương mại, mới là chìa khóa cho một tương lai năng lượng bền vững. Ông dẫn chứng từ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 diễn ra tại Kuala Lumpur vào cuối tháng 5/2025, nơi cả 10 quốc gia thành viên nhất trí ký Tuyên bố Kuala Lumpur về Tầm nhìn ASEAN 2045, một lộ trình nhằm thúc đẩy tiến bộ bao trùm, kết nối năng lượng và chuyển đổi xanh.

Cùng tuần đó, Malaysia còn tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa ASEAN, Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) và Trung Quốc, một sự kiện đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và gắn kết khu vực trong một thế giới đa cực. Đối với Thủ tướng Anwar, đây chính là nền tảng để châu Á tiến bước vững chắc hơn trong hành trình chuyển đổi năng lượng của mình.

Từ Malaysia nhìn ra châu Á, những bước đi chiến lược trong chuyển đổi năng lượng

Tại Đông Nam Á, nhu cầu năng lượng đang tăng chóng mặt. Riêng năm 2024, khu vực chiếm tới 50% tổng tiêu thụ toàn cầu, đồng thời cũng là nơi phát sinh 60% lượng khí thải. Tuy vậy, theo Thủ tướng Anwar, điều này không đồng nghĩa với việc khu vực này quay lưng lại với mục tiêu phát thải ròng bằng 0. "Chúng tôi vẫn kiên định với cam kết khí hậu", ông khẳng định.

Ông dẫn chứng rằng 8 trên 10 quốc gia ASEAN đã đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0, đồng thời cùng nhau cam kết tại COP28 sẽ tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo toàn cầu lên khoảng 11.000 GW vào năm 2030. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra nghịch lý, năm 2023, Đông Nam Á chỉ thu hút được 2% tổng đầu tư toàn cầu vào năng lượng sạch, một con số quá khiêm tốn so với tiềm năng to lớn của khu vực.

Thủ tướng Malaysia đã nhắc đích danh đến Việt Nam. "Các khu vực sở hữu tiềm năng lớn gồm điện gió ở Việt Nam, thủy điện ở Lào, năng lượng mặt trời ở Malaysia và địa nhiệt ở Indonesia", ông nói. Câu nói không chỉ thể hiện sự đánh giá cao đối với tài nguyên của Việt Nam, mà còn đặt chúng ta vào bức tranh chung của hành trình chuyển đổi năng lượng toàn khu vực.

Theo ông Anwar, chìa khóa để phá vỡ điểm nghẽn nằm ở hai yếu tố bao gồm tài chính và hạ tầng. Một mặt, khu vực cần thiết lập một kiến trúc tài chính rõ ràng và minh bạch để thu hút dòng vốn đầu tư. Malaysia đang làm điều này thông qua các cơ chế như Chương trình cung ứng năng lượng tái tạo cho doanh nghiệp (CRESS) và các gói tín dụng công nghệ xanh.

Mặt khác, hệ thống lưới điện, yếu tố nền tảng của năng lượng sạch, cần được nâng cấp toàn diện. Tập đoàn Tenaga Nasional Berhad của Malaysia đã cam kết đầu tư 43 tỷ ringgit (khoảng 9,2 tỷ USD) để hiện đại hóa lưới điện, tích hợp trí tuệ nhân tạo và hệ thống lưu trữ pin, nhằm tăng cường độ bền và tính linh hoạt của mạng lưới.

Ông Anwar cũng thẳng thắn nhấn mạnh rằng không thể loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch trong một sớm một chiều. "Việc loại bỏ hoàn toàn mà không đảm bảo cơ hội tăng trưởng là điều phi lý", ông phát biểu. Giải pháp nằm ở cách tiếp cận cân bằng: Sử dụng song song năng lượng tái tạo với các nguồn năng lượng truyền thống có phát thải thấp nhờ công nghệ thu giữ carbon (CCS).

Malaysia đang đi đầu trong công nghệ CCS, Quốc hội nước này đã thông qua Đạo luật Thu giữ, sử dụng và lưu trữ Carbon (CCUS) vào đầu năm 2025, tạo hành lang pháp lý cho các dự án CCS. Petronas hiện đang dẫn đầu với kế hoạch xây dựng 3 trung tâm CCS ngoài khơi, phục vụ không chỉ ngành dầu khí mà còn nhiều ngành phát thải cao khác.

Điểm đáng chú ý là các nỗ lực này không đơn độc. Hơn 10 đối tác quốc tế từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Italy và các tập đoàn lớn như Shell, Total, Mitsubishi hay JX Nippon đều đang phối hợp cùng Malaysia trong việc vận chuyển và lưu trữ CO2, trong đó có cả kế hoạch đưa khí CO2 từ vịnh Tokyo sang Malaysia.

Cuối bài phát biểu, Thủ tướng Anwar đưa ra lời kêu gọi hợp tác mạnh mẽ: "Chúng ta cần một quá trình chuyển đổi năng lượng thực tế, công bằng, dựa trên điều kiện của từng quốc gia, chứ không bị chi phối bởi các chuẩn mực đơn lẻ từ bên ngoài”.

Thông điệp đó không chỉ dành cho ASEAN, mà còn là lời nhắc nhở toàn cầu, rằng muốn chuyển đổi thành công, trước hết phải hiểu rõ mình đang đứng ở đâu, cần gì và sẵn sàng hợp tác vì một tương lai chung.

Trong 3 ngày diễn ra Hội nghị Energy Asia 2025, từ 16 - 18/6, diễn đàn quy tụ đông đảo nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo doanh nghiệp và chuyên gia năng lượng, nhằm thúc đẩy các giải pháp thiết thực, mang tính hợp tác và bao trùm, phù hợp với đặc thù của các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi.

Không chỉ là nơi chia sẻ ý tưởng, Energy Asia còn là nền tảng xây dựng lộ trình hành động và quan hệ đối tác chiến lược, góp phần thúc đẩy các thực hành năng lượng bền vững và tăng trưởng công bằng trong thập niên chuyển đổi then chốt này.