Tội phạm kinh tế, tham nhũng gắn với "lợi ích nhóm" có chiều hướng gia tăng

Quang cảnh phiên họp thứ 15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Tiếp tục phiên họp thứ 15, ngày 15/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng.

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2022, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN, TC) tiếp tục được đẩy mạnh, đạt nhiều kết quả quan trọng, có nhiều mặt cao hơn năm trước.

Về kiểm soát tài sản, thu nhập, trong kỳ đã có 542.337 người thực hiện kê khai tài sản, thu nhập. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt định hướng xác minh tài sản, thu nhập năm 2022 và các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương triển khai việc xác minh tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập được lựa chọn ngẫu nhiên. Đến nay, có 7.662 người được xác minh tài sản, thu nhập; 4.934 số cơ quan, tổ chức, đơn vị đã được kiểm tra việc thực hiện. Qua xác minh có 74 người kê khai chưa đúng quy định, đã chấn chỉnh, kiểm điểm, xử lý theo quy định.

Về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, năm 2022 có 19 người đứng đầu đã bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng (xử lý hình sự 10 người, cách chức 1 người, cảnh cáo 5 người, khiển trách 3 người).

Cơ quan Công an đã thụ lý điều tra 637 vụ án, 1.366 bị can phạm tội về tham nhũng; trong đó khởi tố mới 389 vụ, 847 bị can (tăng 107 vụ, 311 bị can so với cùng kỳ năm trước); Đã kết luận điều tra đề nghị truy tố 309 vụ, 721 bị can­­.

Tòa án Nhân dân các cấp giải quyết theo thủ tục sơ thẩm 498 vụ /1.235 bị cáo; Đã giải quyết 382 vụ /949 bị cáo; Xét xử 285 vụ/680 bị cáo về các tội tham nhũng, trong đó có 5 bị cáo tuyên phạt tù chung thân; 27 bị cáo bị tuyên phạt tù từ trên 15 năm đến 20 năm.

Công tác thi hành án liên quan đến việc thu hồi tài sản tham nhũng: Tổng số việc phải thi hành là 3.846 việc với tổng số tiền là 88.604,9 tỉ đồng; Trong đó, số việc có điều kiện thi hành là 2.785 việc với số tiền gần 50.366,7 tỉ đồng. Trong số có điều kiện thi hành, đã thi hành xong 1.493 việc (đạt tỷ lệ 53,61%) với số tiền gần 10.327,73 tỉ đồng (đạt tỷ lệ 20,51%).

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, năm 2022, công tác thanh tra, kiểm toán được triển khai tương đối toàn diện. Tuy nhiên, vẫn còn trường hợp các cơ quan thanh tra tại địa phương sau khi tiến hành thanh tra không phát hiện được vi phạm hoặc không chuyển vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga

Chỉ đến khi Thanh tra Chính phủ hoặc cơ quan Ủy ban Kiểm tra tiến hành thanh tra, kiểm tra lại thì các vi phạm này mới được phát hiện để chuyển cho cơ quan điều tra. Tiếp đó, chất lượng, tiến độ giải quyết một số vụ việc, vụ án tham nhũng còn chưa đạt yêu cầu; Một số vụ án phải tạm đình chỉ, chậm tiến độ do bị can bỏ trốn.

Ủy ban Tư pháp cho rằng, trong năm 2022, tội phạm về kinh tế, tham nhũng gắn với “lợi ích nhóm” có chiều hướng gia tăng. Nhiều vụ án tham nhũng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, nhất là trong các lĩnh vực y tế, đất đai, đấu thầu, đấu giá, chứng khoán…, xảy ra ở cả khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước. Tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính, dịch vụ công chậm được khắc phục.

Về nguyên nhân, một số cơ quan, tổ chức, đơn vị, nhất là người đứng đầu chưa thực sự gương mẫu, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, chưa quyết tâm và có biện pháp đủ mạnh trong tổ chức thực hiện công tác PCTN, tiêu cực.

Việc quản lý cán bộ, công chức, viên chức còn lỏng lẻo; Đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn nhiều trường hợp nể nang, cục bộ. Năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu.

Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện đầy đủ các hạn chế và nguyên nhân để dự báo đúng tình hình tham nhũng. Trên cơ sở đó xác định rõ nguyên nhân chủ yếu và đề ra giải pháp đột phá để phòng, chống có hiệu quả.