Bài 4: Giữ ổn định giá cả, củng cố niềm tin thị trường cho tăng trưởng năm 2026

Triển vọng gia tăng giữa nhiều áp lực

Báo cáo nghiên cứu của TS. Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cho thấy, từ nay đến năm 2026, nền kinh tế sẽ phải đối mặt với sáu nhóm rủi ro lớn, nổi bật là căng thẳng địa chính trị, tăng trưởng chậm tại các nền kinh tế lớn, lãi suất và nợ công ở mức cao, cùng nguy cơ mất an ninh năng lượng, lương thực và dữ liệu. Những yếu tố này có thể tạo sức ép lên giá cả hàng hóa nhập khẩu, chuỗi cung ứng, và qua đó ảnh hưởng đến diễn biến lạm phát trong nước.

Theo TS. Cấn Văn Lực, áp lực lạm phát có thể gia tăng do cả yếu tố chi phí đẩy giá hàng hóa nhập khẩu cao hơn do điều chỉnh thuế quan, tăng giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý và yếu tố cầu kéo (tăng trưởng tín dụng ước đạt 18 - 20%, vòng quay tiền ở mức 0,7 - 0,8 lần, cao hơn năm 2024 nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho tăng trưởng).

Tuy vậy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2025 được dự báo ở mức 3,8 - 4%, cao hơn năm 2024 (3,63%) nhưng vẫn thấp hơn mục tiêu 4,5% của Quốc hội.

Kết quả này có được nhờ nguồn cung hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trong nước ổn định; tỷ giá và lãi suất cơ bản duy trì vững; cùng với sự phối hợp chính sách ngày càng hiệu quả hơn.

Các tổ chức quốc tế cũng có cái nhìn tích cực hơn về triển vọng kinh tế cả năm 2025 của Việt Nam, khi không chỉ điều chỉnh tăng sự báo tăng trưởng GDP mà đều dự báo lạm phát ở mức dưới 4%.

Theo báo cáo mới nhất của Standard Chartered, lạm phát năm 2026 của Việt Nam dự kiến ở mức 3,7%, thấp hơn mục tiêu 4,5% của Chính phủ, trong khi tăng trưởng GDP được nâng dự báo lên 7,2% nhờ xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng nội địa phục hồi mạnh. Cán cân đối ngoại tiếp tục ổn định, dự trữ ngoại hối được củng cố và tỷ giá duy trì vững vàng.

Tuy nhiên, các cơ quan điều hành không vì thế mà được phép chủ quan. Báo cáo của Bộ Tài chính gửi Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội tháng 10 và 10 tháng năm 2025 đã chỉ rõ nhiều yếu tố có thể tạo áp lực tăng giá trong thời gian còn lại của năm như biến động tỷ giá, giá năng lượng, điều chỉnh giá dịch vụ công, cũng như tác động từ thiên tai và biến đổi khí hậu.

Ở chiều ngược lại, nguồn cung lương thực dồi dào, chính sách miễn học phí, nhu cầu tiêu dùng còn yếu và các biện pháp giảm thuế lại là những yếu tố góp phần giảm áp lực giá.

Báo cáo vĩ mô của VNDirect cũng lưu ý, giá điện, nước và than có thể được điều chỉnh theo lộ trình tiệm cận chi phí sản xuất; trong khi giá vật liệu xây dựng có khả năng tăng do đầu tư công được đẩy mạnh. Cộng hưởng với chính sách tài khóa mở rộng, những yếu tố này có thể khiến áp lực giá tăng trong ngắn hạn.

Đặc biệt, việc Chính phủ ban hành Nghị định số 293/2025/NĐ-CP ngày 0/11/2025 quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, với việc nâng mức lương tối thiểu vùng bình quân 7,2% từ ngày 1/1/2026 sẽ góp phần cải thiện đời sống người lao động, song cũng cần được tính toán kỹ lưỡng để tránh hiệu ứng “té nước theo mưa” – tức là giá hàng hóa, dịch vụ bị đẩy tăng theo kỳ vọng thu nhập, thậm chí lương chưa tăng, giá hàng hoá đã tăng.

Hoá giải áp lực – Giữ vững niềm tin thị trường

Để ứng phó hiệu quả với những biến động này, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, trọng tâm sắp tới là tiếp tục giữ ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao khả năng chống chịu và cải thiện hiệu quả điều hành chính sách. Việc thường xuyên cập nhật các kịch bản lạm phát, đánh giá tác động của các biến số mới như lương tối thiểu, giá năng lượng, thuế quan và thương mại toàn cầu là cần thiết để chủ động ứng phó kịp thời.

Song song đó, việc bảo đảm cung ứng đầy đủ hàng hóa, nhất là trong giai đoạn ảnh hưởng bởi thiên tai, cần đi đôi với nâng cao hiệu quả truyền thông, giúp ổn định tâm lý xã hội và kỳ vọng lạm phát.

Cũng theo TS. Cấn Văn Lực, việc triển khai hiệu quả Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng và tăng cường kiểm soát thị trường, chống đầu cơ, buôn lậu sẽ giúp bình ổn tâm lý, hạn chế tác động lan tỏa của vàng và tỷ giá đến lạm phát.

Trên thực tế, Bộ Tài chính cho biết, công tác quản lý, điều hành giá được thực hiện thận trọng, linh hoạt, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Trong 10 tháng năm 2025, Ban Chỉ đạo Điều hành giá đã có các phiên họp để đánh giá kết quả và đề ra định hướng điều hành phù hợp cho thời gian tới.

Bước sang năm 2026 – năm bản lề của giai đoạn phát triển mới, Việt Nam đặt trọng tâm vào tái cơ cấu nền kinh tế, nâng cao năng suất lao động và phát triển các động lực tăng trưởng bền vững.

Theo các chuyên gia, điều này đòi hỏi cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh, nâng cao hiệu quả đầu tư công và tăng cường phối hợp chính sách tài khóa, tiền tệ, vĩ mô theo hướng linh hoạt, thực chất.

TS. Nguyễn Đức Độ - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) khuyến nghị, trong những tháng cuối năm, công tác điều hành giá cần cân nhắc kỹ lộ trình điều chỉnh nhằm tạo nền tảng cho kiểm soát lạm phát năm 2026. Đồng thời, công tác truyền thông chính sách phải được chú trọng, bảo đảm minh bạch, kịp thời, qua đó ổn định tâm lý người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Nhìn tổng thể, Việt Nam đang có đủ cơ sở để kiểm soát lạm phát trong giới hạn mục tiêu. Tuy nhiên, sự thận trọng và linh hoạt trong điều hành vẫn là yếu tố quyết định. Khi kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, việc củng cố niềm tin thị trường, ổn định giá cả và gia tăng sức chống chịu của nền kinh tế sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam duy trì tăng trưởng cân bằng, bền vững và ổn định trong năm 2026.